Een ander leven

‘Lees dit boek’ waren de eerste woorden die bij me opkwamen toen ik dit boek dichtsloeg en dacht aan wat ik erover zou schrijven. Verder niets. Welke woorden zou ik kunnen toevoegen aan deze perfect gestileerde roman? Bovendien waren het niet zozeer woorden waaraan ik dacht maar voelde ik dit verhaal als een muziekstuk dat via de zintuigen tot je komt. Thomas Verbogt bezit het vermogen om met zijn taal emoties over te brengen. Verdriet, en een melancholisch verlangen naar wat had kunnen zijn.

Wat moet er gebeuren om eindelijk je verleden onder ogen te zien en te doen wat je al zo lang wilde doen? Zelfhulpboeken staan er vol mee. Soms is er een radicale gebeurtenis voor nodig om in te zien dat je op een dood spoor zit. De 56-jarige documentairemaker David Kromweg staat op een keerpunt in zijn leven. De relatie die hij sinds tien jaar heeft, bevredigt hem niet meer. Hij en zijn vriendin zijn uit elkaar aan het glijden en als hij toevallig de moeder van zijn vroeg gestorven jeugdvriendin Valerie tegenkomt in een museum, wordt hij geconfronteerd met een onverwerkt deel van zijn jeugd.

Niet lang daarna springt hij in een donkere steeg heldhaftig tussen een vrouw en drie gewelddadige belagers. Hij krijgt zelf ook de nodige klappen en tijdens een wekenlang herstel beseft hij dat het geweld hem het laatste zetje heeft gegeven: ‘Ik formuleerde die gedachte voor mezelf: ik lig hier in een ander leven.’ In dat andere leven verlaat hij zijn vriendin en ziet hij zijn schuldgevoel eindelijk onder ogen. Op de plek waar hij met zijn jeugdvrienden Valerie en Simon altijd over een smalle steeg van dak naar dak sprong – een prachtig beeld – haalde Valerie op een dag dat andere dak niet. Het bleek opzet en David wist donders goed wie verantwoordelijk was.

Perfecte stilte staat vol met prikkelende gedachten over het leven. De verwerking van een jeugdtrauma is dan ook niet het belangrijkste aspect van dit verhaal. Veel meer zijn dat de gesprekken en innerlijke monologen over de worsteling met het leven terwijl je ouder wordt. Hoe gepieker over je leven je weghoudt van de realiteit. Hoe kunst iets aan kan raken dat niet in woorden te bevatten valt. Hoe voorbijgangers soms je leven maken. Alleen de hoofdstuktitels al bieden stof tot nadenken: ‘Wat de muziek vertelt’, ‘We kunnen dit vervolgen’, ‘Een bedachte gedachte’. Uiteindelijk vindt David rust in een nieuwe situatie ondanks dat hij weet dat ook die weer voorbij kan gaan.

Maar het meeste indruk maakt Verbogt met zijn stijl. Een stijl waaruit een sfeer van melancholie opstijgt. Zinnen in een rustige cadans zonder uitbundige beeldspraak en vol kabbelende gedachten die soms contrasteren met de heftige gebeurtenissen maar vooral de besluiteloosheid van de hoofdpersoon spiegelen. Verbogt weet met zijn stijl intimiteit tussen lezer en schrijver op te roepen, alsof hij boven een glas wijn zijn opvattingen zoekend formuleert. Dat is het best te illustreren met een citaat:

‘Het is goed als we daar zo lang mogelijk kunnen terugkeren, in het ouderlijk huis. Als het er niet meer is, ja, het huis natuurlijk wel, maar zonder de ouders, dan gebeurt er iets met je leven waaraan je volgens mij nooit echt helemaal kunt wennen. Dáár kun je in ieder geval niet meer heen, als je je afvraagt waar je heen moet. En ooit zul je eraan moeten geloven dat je je steeds vaker afvraagt waar je héén moet. Dat hoort erbij als het later in je leven wordt, dat je vaker alleen bent dan vroeger en dat je ergens heen wilt waar je dat niet bent.’

Martijn Nicolaas

Thomas Verbogt – Perfecte stilte. Nieuw Amsterdam, Amsterdam. 208 blz. € 18,50.