Als je biecht, mag je naar de hemel

Het begin van de korte roman Zondagavond is tekenend voor het hele boek. Freeke heeft net haar zoon helpen verhuizen en eigenlijk wil ze het afscheid zo lang mogelijk uitstellen door hem te blijven helpen. Haar zoon ziet haar echter liever gaan. In de auto op weg naar huis krijgt ze een telefoontje van haar minnaar Gamal die net als zij in het brandwondencentrum werkt en met haar die avond wil afspreken. Ze besluit erop in te gaan ondanks dat ze op zondagavond altijd met haar vader samen eet en de avond doorbrengt. In deze roman van Vonne van der Meer gaat het over geheimen.

Freeke houdt haar date geheim en dat frustreert haar vader die net besloten had om die avond haar zijn grote geheim te vertellen over de oorlog. De rol die hij destijds speelde, bleek lang niet zo heldhaftig te zijn geweest als altijd werd aangenomen. Omdat haar dochter te gehaast is, lukt het niet om het geheim te vertellen. Even later lukt dat wel als hij de ware toedracht vertelt aan Mila, de vrouw die hij als baby redde in de Tweede Wereldoorlog. Het ware verhaal, niet het heldhaftige. Kort daarna overlijdt hij.

Wat mij voor het eerst stoorde, is de expliciete religiositeit die de kop opduikt. In eerdere romans, zoals Ik verbind u door en Take 7 en ook wel enkele eilandverhalen is er de mogelijkheid om die verhalen op een normaal verhaalniveau te lezen en ook nog, voor de liefhebber, op een religieus niveau. Nu wordt die religiositeit, het katholicisme, wel heel vet aangezet. Zo heeft vader net een kunstboek bij De Slegte gekocht en die ligt opengeslagen bij een reproductie van ‘Een opgebaarde vrouw – Maria, volgens het onderschrift –, daarnaast stond haar zoon. In zijn uitgestrekte handen, die een rechte, ongebroken lijn vormden naar haar borst, lag een naakt kindje. De handen van Christus en de huis van het kindje hadden dezelfde kleur. Zonder het onderschrift had hij het symbool – de ziel als baby – niet begrepen, maar de ontroering was er al voor hij de uitleg las.’ Maar dat is niet alles. Vader voelt de enorme behoefte om te biechten en als hij dat, tegenover Mila, doet en daarna in coma raakt, komt er nog een priester langs die het Laatste sacrament toedient. De geest van vader is nog aanwezig, maar na twaalf bladzijden waarin dit ritueel uitvoerig wordt beschreven, verdwijnt ook die. Twaalf bladzijden is redelijk veel op een totaal van 168.

De vraag is dan ook wat Van der Meer bij dit boek belangrijker achtte: het verhaal of de boodschap. Bij mij raakte het achterliggende verhaal (wat is er werkelijk gebeurd in de oorlog en waarom zwijgt iemand daar zo lang over) bedolven onder de katholieke boodschap. Die komt voor het verhaal te staan en als liefhebber van het oeuvre van Van der Meer betreur ik dat.

Coen Peppelenbos

Vonne van der Meer – Zondagavond. Contact, Amsterdam. 168 blz. € 16,95.

Verscheen eerder op Literair Nederland, 27 juli 2009.