Ga eens opzij, meisje

Het perpetuum mobile van de liefde beschouw ik nog steeds als de beste roman die Renate Dorrestein ooit heeft geschreven: grotesk en rauw, humoristisch en hard. Het boek gaat over haar schrijverschap en over de mannenwereld die haar zus, die ook schrijver wilde worden, dwong om haar laatste stap van een flatgebouw te zetten. De wereld waarin de slanke, jonge vrouw als rolmodel werd gezien, een droomwereld waartoe vrouwen zich laten verleiden ten koste van eetziektes en lichaamsverbouwingen.

Alhoewel de personages na Het perpetuum mobile van de liefde niet meer te pletter vielen, bleven haar romans zich wel bezig houden met de thema’s uit dat boek. Eten speelt bijna altijd een belangrijke rol in de romans van Dorrestein, lees bijvoorbeeld Het hemelse gerecht. Zelfs in Heden ik over haar strijd tegen de ziekte M.E. leek voedsel een onderdeel van het probleem en de oplossing te zijn, naast een deprimerende tocht langs de medische wereld waarin opnieuw mannen de scepter zwaaiden.

Dorresteins laatste boek De blokkade gaat over haar writer’s block, maar doet me denken aan Heden ik. Tijdens het schrijven van een nieuwe roman komt Dorrestein opeens vast te zitten, juist in een passage waarin zij schrijft dat de vader van een personage zelfmoord heeft gepleegd. En boem, het hele raderwerk ligt stil. Wat zij daarna doet, en daar zit de vergelijking met Heden ik, is alles onderzoeken over het probleem: deskundigen worden gepolst, internet wordt nagespeurd, lachwekkende therapieën worden nagevolgd, alles wordt ingezet om maar van het probleem af te komen. Terwijl Dorrestein worstelt, zit het haar niet mee.

Kort na Hildes bezoek komt aan het licht dat uitgeverij Contact vrijwel mijn gehele backlist bij het Centraal Boekhuis heeft laten vernietigen. Meer dan dertienduizend boeken zijn door een misverstand in de papiermolen beland. (…) Het is alsof ze me zelf in de papiermolen hebben gesmeten. Niet leverbaar zijn is de ergste schrijversnachtmerrie.

Het verslag van haar writer’s block is geschreven op de opgewekte toon die Dorrestein eigen is, maar die meestal een uiterst serieuze kwestie verhult. Langzaam wordt duidelijk dat de zelfmoord van haar zus nog steeds een belangrijke rol speelt in het leven. Na al die jaren lijkt het leven van de zus gereduceerd tot die laatste daad en het verdriet en het schuldgevoel dat opgelegd wordt aan de nabestaanden verdwijnt evenmin met de jaren. Leek ze eerst de motor te zijn van het schrijverschap van Dorrestein, nu staat ze in de weg. ‘Ga eens opzij, meisje.’ Het laatste hoofdstuk van De blokkade laat zien dat er ook een ander beeld van haar zus mogelijk is. En hopelijk een weg terug naar de fictie.

Coen Peppelenbos

Renate Dorrestein – De blokkade. Podium, Amsterdam, 190 blz. € 17,50.