Hoe kwel je een lezer?

Op verschillende plekken heeft een briefje gehangen met de uitnodiging om drie maanden in totale afzondering te leven, zonder contact met vrienden of familie en eindelijk het verhaal van je leven te schrijven. In Gekweld gaat een grote groep uitzonderlijke types in op de uitnodiging. Een aardig uitgangspunt van de Amerikaanse schrijver Chuck Palahniuk, die vooral bekend is geworden dankzij de verfilming van de Fight Club.

De deelnemers aan deze ongebruikelijke literaire workshop leren we vooral kennen door de bijnamen, zoals Mevrouw Tassenvrouw, Kameraad Kekkie, Miss America, Miss Nies, Ontbrekende Schakel en Kok Moordenaar. Redelijk verwarrend allemaal. De grote groep wordt naar een theater gebracht dat daarna wordt afgesloten. Het verhaal in het theater wordt afgewisseld met de verhalen van de deelnemers. Het feest kan beginnen.

Zo leren we uit het verhaal van Sint Zonderdarm hoe hij aan zijn bijnaam komt. Hij had namelijk een voorliefde om zo lang mogelijk in het zwembad onder water te blijven zitten en dan te masturberen. Nog fijner was het om dan naakt op de pomp van het zwembad te zitten. Problematisch werd het pas toen de pomp het grootste deel van zijn darmen naar buiten had gezogen en hij om niet te verdrinken zijn eigen darmen moest doorbijten. Dit is de korte weergave van het eerste verhaal. Er volgen dan nog meer dan vierhonderd bladzijden.

Niet alleen de verhalen van de meeste deelnemers zijn gruwelijk, ook de verhaallijn in het theater wordt onsmakelijk. De deelnemers zijn er vooral op uit om hun leven zo miserabel mogelijk te maken, zodat ze het verslag van hun verblijf goed kunnen verkopen als ze weer vrij zijn. Ze maken hun eigen misère met graagte groter. Zo worden er vingers afgehakt en tenen en niet te vergeten een geslachtsdeel. Zo worden er mensen doodgemaakt, zo wordt er mensenvlees gegeten, zelfs van nog niet dode deelnemers.

Het gaat maar door en al die overdreven geweldsuitspattingen die je als lezer niets maar dan ook niets doen omdat de personages karikaturen blijven, die verhullen de kracht van sommige verhalen van de deelnemers. Palahniuk laat gewoon weer een kat opeten, of een been, of een baby. Er zit geen enkele mooie zin in dit boek of een zekere mate van subtiliteit. De enige die echt gekweld wordt, is de lezer.

Coen Peppelenbos

Chuck Palahniuk – Gekweld. Vertaald door Jos den Bekker. De Geus, Breda. 448 blz. € 22,50.

Verscheen eerder in de Leeuwarder Courant, 16 januari 2009.