Het lichaam als medisch object

Het werk van Willem Melchior wordt al sinds zijn debuut De roeping van het vlees gedomineerd door narcistische personages. Ze zijn erotisch geobsedeerd door het eigen lichaam. Sommige verhalen liggen dicht tegen het autobiografische aan zo blijkt uit interviews. De tijd is op is onverbloemd autobiografisch, want Melchior schrijft daarin over de tijd hij keelkanker krijgt. Zijn stembanden zijn aangetast en dat betekent dat hij de medische molen in moet.

willem melchior tijdIn zekere zin schetst Melchior de gang die iedere kankerpatiënt moet gaan; hij weet in dagboekfragmenten alle sensaties die een mens dan bestormen indringend weer te geven. Van grote emoties als de doem die opeens over je leven hangt tot en met kleine irritaties als een vriend niet snel genoeg een compliment maakt over een nieuwe bril. Ook met de gedachte aan een falend schrijverschap: ‘Het is de afgelopen jaren almaar slechter en slechter gegaan: wat ooit met grote inzet triomfantelijk begon, is in een gestage neergang, om niet te zeggen ondergang, verkeerd.’

De grootste worsteling naast een opkomend doodsverlangen is echter fysiek: hoe komt hij van zijn sigarettenverslaving af? Voor iemand die vijftig sigaretten per dag rookt, is dat een zware opgave. Zoals alle verslaafden denkt Melchior dat zijn vermogen om te schrijven zal afnemen als hij stopt met roken. ‘Of dachten ze dat ik die boeken ook geschreven had kunnen hebben als ik ondertussen net zo geleefd had als ieder ander?’ Zo draait hij zichzelf een rad voor ogen: hij stopt regelmatig, maar begint ook weer, zelfs als hij bestraald wordt.

De tijd is op past wonderbaarlijk goed bij de rest van het oeuvre van Melchior. Juist omdat het lichaam, mooi gebruind en slank, toch in verval is. Melchior bekijkt zichzelf nog in elke spiegel, ook in het ziekenhuis, wordt zelfs lichtelijk opgewonden van ziekenhuiskleding, maar kan niet ontkennen dat zijn lichaam een medisch object is geworden. Dat is niet goed voor het libido. “Het medische en en het erotische gaan slecht samen, waarmee ik misschien wel bedoel te zeggen dat kanker hebben niet geil is, en dan spreken de dames laboranten, jonge vrouwen van de ferme soort, die vriendelijk zijn, maar ook onmiskenbaar aan het werk, niet erg tot mijn verbeelding.” Het boek stopt aan het einde van de bestralingen. Dat is jammer, want je wilt meer lezen. Deze rauwe, onversneden Melchior bevalt zeer goed. Een nieuw deel zou bovendien betekenen dat het enige foute aan dit boek de titel is.

Coen Peppelenbos

Willem Melchior – De tijd is op. Atlas Contact, Amsterdam. 224 blz. € 21,99.

Eerder gepubliceerd in de Leeuwarder Courant / Dagblad van het Noorden, 23 mei 2014.