Hoe overleef ik mezelf?

Gedumpt worden is geen prettige ervaring, maar gedumpt worden per sms lijkt wel de ultieme vernedering te zijn. Het overkomt Barrett die door zijn vriend in vijf regels wordt afgedankt. Hoe had hij dat kunnen zien aankomen? Met zijn ziel onder zijn arm loopt hij door New York en is daar, in Central Park, getuige van een hemels licht dat verder niemand lijkt te hebben waargenomen. Is het een teken?

9789044626117-michael-cunningham-de-sneeuwkoningin-178De opening van De sneeuwkoningin van Michael Cunningham is sterk, want Barrett is niet de enige die zoekend door het leven gaat. Hij woont in bij zijn broer Tyler, een muzikant die niet echt doorgebroken is, en zijn aan kanker lijdende vriendin Beth. Daarnaast komen we in het boek nog Liz tegen, met wie Barrett en Beth een kledingzaak runnen en haar veel jongere minnaar Andrew. Je volgt ze van 2004 tot 2008, twee presidentsverkiezingen die de grote, politieke buitenwereld vertegenwoordigen, maar die van weinig invloed zijn op hun dagelijkse bestaan.

Dit is een roman met gewone mensen en weinig actie. Alleen de dood van de moeder van Barrett en Tyler in hun jeugd was spectaculair; ze werd getroffen door de bliksem op het golfveld. Een dood als een slechte mop. Sindsdien hebben de broers niet alleen de zorg over hun eigen leven, maar ook de zorg voor een ander. Ook als ze al veertigers zijn. Wat De sneeuwkoningin zo sterk maakt is de subtiele beschrijving van alle emoties: het gebrek aan daadkracht, de angst voor verlies, de durf om lief te hebben. Pas als Beth gestorven is, lijkt er ruimte te zijn voor verandering, alsof zij het ankerpunt was voor alle levens. De broers verhuizen, er zit een beetje schot in de muzikale carrière van Tyler en Barrett durft heel voorzichtig weer te geloven in de liefde.

Cunningham zit zijn personages dicht op de huid, zodat je met iedereen mee kunt gaan in hun poging houvast te vinden in het leven. Tyler gebruikt drugs, maar blijft zichzelf wijsmaken dat hij binnenkort zal stoppen, Barrett weet niet of hij iets metafysisch heeft meegemaakt en bezoekt sinds het voorval in Central Park de kerk. Hij zit dan op de achterste rij, zonder te geloven. Hij wacht nog steeds op iets: ‘Bijvoorbeeld een teken dat er iets meer is dan alleen wij. Je weet wel, dat er meer is dan zoeken naar de liefde en je afvragen waar je zult gaan eten (…).’ De sneeuwkoningin getuigt van groot psychologisch inzicht en het vakmanschap om tussen de regels de vragen te stellen die gelden voor iedereen. Dat elk mens aanmoddert in zijn bestaan is daarbij een troostrijke gedachte.

Coen Peppelenbos

Michael Cunningham – De sneeuwkoningin. Vertaald door Marijke Versluys. Prometheus, Amsterdam. 286 blz. € 19,95.

Deze, iets uitgebreide, versie stond eerder in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden van 27 juni 2014.