De Engelstalige openingsavond van het Haagse Writers Unlimited heeft als titel Free the word! en ook hier dreunt de aanslag in Parijs na. John Ralston Saul, de Canadese voorzitter van PEN International, merkt terecht op dat de thematiek hetzelfde is als op de andere openingsavonden, maar dat het thema deze week centraal stond in het nieuws en in debatten.

Persvrijheid was al de rode draad van de avond voordat de aanslag plaatsvond. Met de prijsuitreiking van de Oxfam Novib PEN Awards for Freedom of Expression, een debat onder leiding van Petra Stienen en een speech van Karl Ove Knausgård staat het vrije woord al centraal. Wel is door de organisatie de Amerikaanse cartoonist Leela Corman aan het programma toegevoegd.

knausgard

Knausgård verhaalt in zijn speech over de momenten dat je als persoon voelt dat je een grens overschrijdt, of een invisible wall nadert, en daarvan terugwijkt. Dat kan het posten van een status op facebook zijn of een scene in een boek. Centraal staat het gevoel dat je weet dat er consequenties aan zijn verbonden, mensen zullen een mening hebben. Een mening die jaren later weer achterhaald kan zijn. Knausgård kocht ooit Mein Kampf en had zich voorgenomen het tijdens een vlucht te lezen, maar de gedachte dat hij in het openbaar het boek van Hitler zou lezen hield hem tegen. Terwijl het boek bij verschijnen was afgekraakt, een recensie had het over Mein Krampf en een andere recensent meende dat Hitlers politieke carrière nu wel voorbij zou zijn.

De consequenties op de momenten dat je toch die grens overschrijdt hangen ook van de samenleving in kwestie af en je moet niet vergeten dat je het over gewone mensen hebt. Het waren ordinary people die een ’totalen Krieg’ wilden. Elke keer als je als schrijver een grens overschrijdt worden daarmee ook de groepen in de samenleving zichtbaar.

winternachten

Na de uitreiking van de awards, met daarbij een mooie toespraak van de Libische winnaar Razan al-Maghrabi, volgt een debat dat voortborduurt op de titel. Daarbij vallen vooral de verschillen tussen de sprekers op. De uitgesproken cartoonist Leela Corman merkt op dat het in Amerika niet uitmaakt wat ze zegt omdat ze geen geld, en dus geen invloed, heeft. Terwijl de Indonesische Dinar Rahayu haar baan opzegde nadat duidelijk werd dat ze ontslagen zou worden. Reden: een boek met onder andere sadomasochisme en transseksualiteit als onderwerp. Ook de Nederlandse schrijvers Mohammed Benzakour en Mano Bouzamour nemen deel aan het debat dat een licht tintje krijgt door enkele grapjes over honing en bijen en het moment dat Bouzamour zich afvraagt of er een Engelse uitdrukking is die vergelijkbaar is ‘met de billen bloot gaan’.

In krap twee uurtjes vindt het goed georkestreerde programma plaats en na een mooie afsluiting van David van Reybrouck die een drietal gedichten voordraagt is het tijd om naar de bar te gaan. Behalve dat de openingsavond het belangrijke werk van een aantal journalisten een hart onder de riem zat maakte het vooral nieuwsgierig naar de programma’s op de vrijdag- en zaterdagavond waarop een aantal schrijvers wederom op zullen treden.

De avond maakte deel uit van het festival Writers Unlimited dat nog tot en met zondag duurt.

Het Cultureel Persbureau maakte dit filmpje.