Zoeken naar verstopte cadeautjes

Jakob Wegelius (1966) is een Zweedse schrijver en tekenaar die geïllustreerde boeken maakt, meestal voor de wat oudere kinderen, zeg maar vanaf een jaar acht, negen. Heel informatief, zoals bijvoorbeeld zijn ‘technische tekeningen’ van Antarctica. Tot tweemaal aan toe ontving hij de Zweedse Augustprijs voor een van zijn grafische jeugdromans. Zo ook voor De legende van Sally Jones. Een lekker ‘ruig’ boek over de wetenswaardigheden van een scheepsjongen, nu ja een aap, een gorilla om precies te zijn, die eigenlijk alleen in de machinekamer, al varend over de wereldzeeën een zekere rust en een beetje vriendschap kan vinden.

sally_jones_jacob_wegeliusHet verhaal begint honderd jaar geleden tijdens een hevige tropische bui midden in de nacht. In de Afrikaanse jungle wordt een gorillababy geboren, voor het ongeluk zo het lijkt, want er is geen maan te zien, noch zijn er sterren. De grote silverback voorspelt het kleine dier heel veel rampspoed. En al snel krijgt hij gelijk. Het leven van het jong wordt getekend door het lot, dat bijna onafwendbaar lijkt, in eerste instantie op de loer ligt in de vorm van Belgische officieren die op strooptocht zijn. Het kalme leven op de rug van zijn moeder wordt verstoord met een enkel pistoolschot. De baby wordt gevangen en via de rivier naar Leopoldville gestuurd om verkocht te worden.

Wegelius werkt met paginavullende kleurentekeningen, waarin blokken met tekst zijn geplaatst. Het contrast tussen stukken volvlak en arcering is heel effectief. Het bijzondere formaat van dit boek, bijna zo hoog als een A-4, iets minder breed, zorgt voor extra spanning, geeft de legende meer kracht door het overzichtelijke karakter. Tekstballonnen zouden juist afbreuk hebben gedaan. De aard van tekenen en de kleurstellingen passen goed bij de tijd.

Een Turkse ivoorhandelaar wordt de eerste eigenaar. Hij ziet in de baby een mooi geschenk voor zijn aanstaande bruid, de bekoorlijke Fatima. Maar ja, hij is en blijft een handelaar en smokkelt haar met een passagiersschip mee naar Europa om invoerrechten te besparen. Zo komt Sally Jones aan haar naam. Ze zit gebakerd in een kinderwagen en is zogenaamd het weesje van een verdwenen Iers missionarisechtpaar.

Tekstueel is Fatima teleurgesteld over het cadeau en ze verbreekt de verloving. Op de tekening zien we Sally in de vinger van een onderkinrijke dame bijten. Dit soort grapjes, hints, vallen vaker te ontdekken. De titel van het boek dat Frau Schultz, de dierenliefhebster die Sally koopt en liefdevol verzorgt, bijvoorbeeld: een spookverhaal van Edgar Allan Poe.

Sally is gelukkig bij Frau Schultz, is de verschrikkingen al snel vergeten. Ze spelen samen leuke spelletjes. Vooral het zoeken van door haar verstopte cadeautjes. Maar Frau Schultz is net zo opportunistisch als de ivoorhandelaar. Het spel dient alleen om haar eigen portemonnee te spekken. Zij zet Sally in als juwelendief. Haar echte naam is barones Cornelia Worzof, die overal ter wereld wordt gezocht voor een trits aan misdaden. Een bekende commissaris zet een val.

Sally weet te ontsnappen en zit verslagen te wachten in de villa van de gevluchte barones, ze mist de vriendschap. Uiteindelijk wordt Sally gearresteerd en in een dierentuin gevangengezet. Ze kwijnt weg, totdat een orang-oetan in de kooi naast haar wordt geplaatst. Sally breekt uit wanneer deze Baba wordt verplaatst. Ze gaat op zoek naar haar vriend en samen nemen ze de vlucht, als verstekelingen in een boot. Tja, natuurlijk worden ze ontdekt, de dood in zee dreigt, maar de machinist zegt dat hij wel wat hulpjes kan gebruiken en redt hen.

Op haar omzwervingen komt Sally nog meermaals onbetrouwbare lui tegen, een Hollandse semi-wetenschaper die wil aantonen dat er gorilla’s zijn op Borneo, om er maar eens een te noemen. De goedgelovigheid, het ingoede karakter van Sally laat haar overal instinken. Ze kan ook eigenlijk niet anders. Dit is een vertelling over het lot, waarvan eenieder, vooral in de jeugd, denkt dat het te beïnvloeden is. Is het uitsluitend droefenis in deze hardback? Nee. Sally grijpt eenmalig naar haar ‘oude handwerk’ om voor haar enige vriend, de machinist, geld voor een boot te ritselen. Zal ze, wanneer ze een keer met een vracht in Afrika moeten zijn, achterblijven bij haar soortgenoten? Een mooi geïllustreerde, levensechte vertelling.

Guus Bauer

Jakob Wegelius – De legende van Sally Jones. Vertaald door Cora Polet. Hoogland & Van Klaveren, Hoorn. 108 blz. € 14,95.