De mensenwereld, dat was hun tv

Ergens zijn schrijvers van road novels, en misschien eigenlijk wel alle verhalenvertellers, schatplichtig aan de Odyssee van Homeros. Na de oorlog in Troje keert de Griekse held Odysseus pas na veel omzwervingen terug naar zijn koninkrijk Ithaka, een van de Ionische eilanden, en zijn beminde Penelope. Schrijver en illustrator Daan Remmerts de Vries (1962) heeft deze mythische verhalen nu op zeer eigenzinnige wijze hertaald voor jeugdigen. Avonturen van Odysseus is daardoor een hedendaagse versie van de klassieker geworden, maar alle tot de verbeelding sprekende personages zijn, ook dankzij de kleurplaten, prominent aanwezig: de cycloop Polyphemos, de zingende sirenen en de Lotuseters.

Daan Remmerts de Vries odysseusTypes die dankzij de vergeetbloem behoorlijk chill zijn. De verleidingen van de drugs, van de vergetelheid. De goden kijken op dit alles neer, nippend van hun drankje, af en toe dalen ze af omdat ze zich graag met de zaken van mensen bemoeien, maar over het algemeen beschouwen ze het gestuntel als een soort soap. ‘De mensenwereld, dat was hun tv.’

De Vries legt ook adequaat uit waarom Odysseus niet in één keer terug naar huis kan. Niet alleen zijn de verleidingen onderweg groot, een Griek moet nu eenmaal matten en vreten en vrouwen verzamelen (‘vrouwen hadden niet veel te vertellen toen’) en hun gevallen strijdmakers betreuren, maar op de schepen zijn nu eenmaal geen blikken soep en geen koelkasten. (De Vries heeft het over ‘ijskasten’. Een beetje een anachronisme in deze moderne versie.)

Het blijft een mooie vondst, dat Odysseus tegen de cycloop, die een deel van zijn mannen heeft opgegeten en de rest in zijn grot insluit, zegt dat hij ‘Niemand’ heet. Wanneer Odysseus met een staak het ene oog uitsteekt en Polyphemos begint te krijsen dat Niemand hem blind heeft gemaakt, reageren de andere cyclopen niet. De mannen weten te ontkomen door onder de schapen van de cycloop te gaan hangen.

Grote rotsen werpend naar de gevluchte Grieken, kan Odysseus het niet laten om trots zijn naam te roepen. Met hem wordt niet gesold. Maar hij heeft buiten de god van de zee gerekend, de verwekker van de cyclopen.

Mijn papaatje is Poseidon! Odysseus! Ik ga het zeggen! Ik zorg ervoor dat je nooit meer thuiskomt, hoor je! Mijn papaatje zal jullie krijgen.

Odysseus en zijn vloot hoppen van eiland naar eiland. Op het ene eiland wordt een aantal schepen door reuzen vernietigd, op het andere eiland verandert de godin Circe – een lekker stuk – een deel van de manschappen in wilde zwijnen. Dankzij een kruid dat Hermes brengt, de boodschapper van de goden, is Odysseus immuun voor de toverkrachten van de bloedmooie vrouw. Als hij met haar vrijt, zal ze zijn mannen weer terugtoveren.

Hij bezoekt na een jaartje uitrusten en kinderen verwekken op haar advies het dodenrijk Hades, weet zich dankzij bijenwas in de oren van zijn manschappen langs de zingende sirenen te werken. Zijn mannen, de dove kwartels, maken hem pas na een hele tijd los van de mast. Op het eiland Thrinakia moeten de vermoeide Grieken beslist van de sappige koeien van de zonnegod Helios afblijven, want die heeft geen gevoel voor humor. Maar ja, de mannen zijn na een maand uitgehongerd en Odysseus is in slaap gevallen. De biefstukken loeien zelfs nog aan het spit. Eenmaal op zee treft Zeus ze met een voltreffer. Odysseus overleeft als enige en spoelt aan op het eiland van de godin Kalypso.

Opnieuw wordt hij gevangen gehouden door een godin. Alleen dankzij wederom de bemoeienis van zijn beschermvrouwe Pallas Athene krijgt hij toestemming om te vertrekken. Op een vlot tart de chagrijnige Poseidon hem weer. Dat krijg je ervan als je een van zijn zonen treitert. Een geweldige tekening in pen en krijt begeleidt de tocht op het vlot. Elk van de achttien eilandverhalen, eindigend in de armen van Penelope, is verluchtigd met een paginagrote illustratie, steeds van een andere gelauwerde illustrator. Het versterkt de veelzijdigheid van deze raamvertelling. Ook in deze versie blijven de verhalen boeien. Avonturen van Odysseus is ook geschikt om volwassenen weer even te herinneren aan de kracht van de oude mythen.

Guus Bauer

Daan Remmerts de Vries – Avonturen van Odysseus. Hoogland & Van Klaveren, Hoorn. 36 blz. € 17,50.