Lust als het dierlijke, geile verlangen naar seks

Het Museum Of The Image (MOTI) in Breda doet ook mee aan 500 jaar Jeroen Bosch. Het presenteert vanaf 2 april een bijzondere tentoonstelling, getiteld ‘Nieuwe Lusten’. Het schilderij Tuin der Lusten dat in het Prado in Madrid hangt, staat daarin centraal. MOTI heeft onderzoek gedaan naar de betekenis van het schilderij en heeft kunstenaars en schrijvers gevraagd naar hun interpretatie van het schilderij. Dat heeft onder andere geresulteerd in een bundel van 22 verhalen, die is samengesteld door H.M. van den Brink.

nieuwe lustenDe bundel bevat verhalen van zeer uiteenlopende schrijvers uit de Nederlandse letterkunde: Niña Weijers, Abdelkader Benali, Dirk van Weelden, Edzard Mik, Hanna Bervoets, A.H.J. Dautzenberg, Maartje Wortel, Karin Amatmoekrim, Thomas Heerma van Voss, Manon Uphoff, Ilja Leonard Pfeijffer, Annelies Verbeke, Bas van Putten, Adriaan van Dis, Christiaan Weijts, Nelleke Noordervliet, Jamal Ouariachi, Arnon Grunberg, Gustaaf Peek, P.F. Thomése, Willem Jan Otten en H.M. van den Brink.

Voordat je aan de bundel begint, is het raadzaam om de mooie en zeer informatieve website te bekijken die de NTR over het schilderij heeft gemaakt. Veel verhalen vallen beter op hun plek als je kennis hebt over het schilderij. Zo snap je dan de titel van het verhaal van Abdelkader Benali of van Adriaan van Dis, omdat zij verwijzen naar bepaalde beelden in het schilderij. Ook het verhaal van Hanna Bervoets bevat directe verwijzingen naar afbeeldingen uit Bosch’ werk. Bij andere schrijvers is het wat meer zoeken naar de link met het schilderij, maar in alle gevallen is het een interessante queeste. Sommige verhalen zijn wat cryptischer dan andere, zoals het verhaal van Gustaaf Peek dat bestaat uit een dialoog tussen ene Cosimo en ene Hinrik. En bij sommige verhalen blijft het vooralsnog een raadsel wat de link is met het wereldberoemde schilderij van Bosch. Wellicht wordt dat duidelijk bij de tentoonstelling in Breda.

Wat qua thematiek opvalt als je de bundel overziet, is dat veel schrijvers bij Tuin der Lusten denken aan lust als het dierlijke, geile verlangen naar seks. Vaak gaat het dan om overspelige seks. Pareltjes van korte verhalen bevinden zich tussen die verhalen. Zoals het zeer beeldende verhaal van Edzard Mik met de titel ‘Villa der Lusten’ of het verhaal ‘Blikschade’ van Christiaan Weijts. Zijn verhaal laat zien wat de desastreuze gevolgen kunnen zijn van een bepaalde manier van met lust kijken naar vrouwelijk schoon.

Maar er zijn ook schrijvers die zich met een heel ander aspect van het schilderij hebben bezig gehouden, zoals het verhaal van Niña Weijers met de titel ‘bauxieterts’; zij heeft een kleur uit het schilderij gebruikt als ingang voor haar verhaal. Of het wonderschone en zeer maatschappelijk relevante verhaal van Abdelkader Benali, met de titel ‘Achter de blauwe bergen’. In zijn verhaal gaat de jonge, doelloze en ogenschijnlijk ongewortelde Moshin met zijn ‘vrienden’ mee naar Syrië. Die vrienden zijn net al hij geen religieuze fanaten. Maar waarom gaan ze dan wel?

Wat is het een rijkdom om een bundel van zo’n uiteenlopende groep schrijvers te hebben. Het is opwindend om te lezen hoe verschillend schrijvers te werk gaan aan de hand van eenzelfde schilderij. Hopelijk kent dit idee bij meer musea en toekomstige tentoonstellingen navolging, want we hebben nog veel meer goede schrijvers van korte verhalen die in deze bundel niet aan de beurt zijn gekomen: zoals Rob van Essen, Sanneke van Hassel, Marente de Moor, Mensje van Keulen, Margriet de Moor en Philip Huff.

Miriam Piters

H.M. van den Brink (samensteller) – Nieuwe lusten. De Geus. € 19,95

De tentoonstelling Nieuwe lusten opent op 2 april en eindigt aan het het eind van het jaar, zie hier voor meer informatie.