Punk en islam gecombineerd

In de week dat Brussel geteisterd wordt door moslimextremisme lees ik Taqwacore. Taqwacore is een roman die de moderne Amerikaanse islam tot onderwerp heeft. Schrijver is de radicaal-humoristische Michael Muhammad Knight. Knight is een Amerikaans fenomeen. Op zijn vijftiende bekeerde hij zich na lezing van de biografie van Malcolm X tot de islam – en incorporeerde Muhammad in zijn naam.

michael-muhammad-knight-taqwacore-Knights idealisme maakt hem in de Verenigde Staten tot een geliefd persoon omdat hij de Westerse decadente levensstijl vermengt met het Oosterse, ja conservatieve islamisme. Best of both worlds in de ogen van Knight. De roman Taqwacore stamt uit 2004, beleeft nu zijn vertaling bij de jonge uitgeverij Bananafish en ontleent zijn titel aan een wat bizarre subcultuur: een amalgaam van islam en punk. Taqwa staat voor godvrezendheid, core is het uiteinde van hardcore: oerpunk.

Hoofdpersonage Yusef Ali is een nauwelijks praktiserende Pakistaanse moslim en woont in een kraakpand in Buffalo, New York. Hij woont in dat pand samen met een aantal vrijzinnig-radicale moslims. In dat huis heerst een soort van permanente chaos omdat drankfeesten worden afgewisseld met strikte moslimrituelen; na het vrijdaggebed is er altijd een wild feest. Verder gaat iedereen zijn eigen gang; belijdt zijn geloof en leeft het punk-leven op zijn eigen manier. Er wordt veel gediscussieerd over geloofsvormen en punkbands, en ook veel gebeden. Om dit te faciliteren is er met een honkbalknuppel een gat in de muur geslagen om de gebedsrichting naar Mekka aan te geven. Het pand hangt vol met concertposters, flyers, natievlaggen en banieren met Arabische kalligrafie en de omcirkelde A van anarchisme. Yusef Ali bewoont het pand met Umar, een getatoeëerde straightedge moslimpunk uit het verscheurde Kasjmir; Ongelooflijke Ayyub, een graatmagere Iraanse junkie; Rabeya, een Pakistaanse riot grrll, immer gehuld in een met band-insignes en badges versierde boerqa; Fasiq Abasa, een lanterfantende Indonesiër met een hanenkam; Jehangir Tabari, een Green Day- en Johnny Cash-fan met een nóg hogere hanenkam en afkomstig uit India; en tot slot Woeste Dawud, een Soedanese moslim-rastafari met een ska-hoedje en ooit bandlid van Skallah Akbar. Het mag de lezer duidelijk zijn: Knight verheft humor tot een dominante stijlfiguur. En brengt daarmee de broodnodige relativering aan in de discussie over keuzevrijheid binnen het geloof in het algemeen en de islam in het bijzonder.

Hoewel het grondidee van de roman alleraardigst is – en ook stof tot nadenken geeft – is de uitvoering nogal mager. Knight komt niet heel veel verder dan een verhaallijn waarin verveelde jongeren elkaar de loef afsteken met puberale grappen en betweterigheid. Zo beschrijft Knight discussies over de soefistische betekenis van Iggy Pops ‘I Wanna Be Your Dog’ en de filosofie achter ‘A Boy Named Sue’ van Johnny Cash. Het is zonder meer geestig, en ook relativerend. Nog grappiger wordt het als de moslimpunks een concert organiseren en bands uit Los Angeles, San Francisco en Seattle uitnodigen. Bijna alle radicale Taqwacore-bands geven acte de présence: de Mutaweens, Bilal’s Boulder, de Bin Qarmats, Burning Books for Cat Stevens en Osama Bin Laden’s Tunnel Diggers. Humor kan Michael Knight niet ontzegd worden, maar anderszins is het organiseren van dat punkconcert zo’n beetje de enige verhaaltechnische ontwikkeling van de roman. Een zijpad is de dunne verhaallijn van Yusef Ali’s ontdekking van seks en masturbatie, maar het zou het teveel eer zijn om Taqwacore om die reden te kwalificeren als Bildungsroman.

Taqwacore laat mij met een ambivalent gevoel achter. Mijn sympathie gaat zonder meer uit naar Knights ideeënrijkdom en de spitsvondigheid om ideologische fenomenen als punk en islam te versmelten tot iets wat onverenigbaar lijkt. Een heel boeiende roman levert het echter niet op: Taqwacore schiet qua opbouw, diepgang en plot eenvoudig tekort.

Wiebren Rijkeboer

Michael Muhammad Knigt – Taqwacore. Vertaald door Krijn Peter Hesselink. Uitgeverij Bananafish, Amsterdam. 294 blz. € 18,-.