What Are You Doing New Year’s Eve?

‘De slimste mensen doen soms de domste dingen.’ Het bewijs toont Julia Claiborne Johnson in Frank en wij. Clairborne Johnson beschrijft, door de ogen van Alice, het levensverhaal van de tienjarige ultraslimme Frank en zijn moeder Mimi. Met deze bijzondere feelgoodroman raakt ze de lezer vanaf de eerste bladzijde door in een niet-alledaags verhaal oog voor detail te tonen. Frank en wij verdient dan ook meer dan alleen het label ‘feelgoodroman’. Het verhaal raakt op diverse plekken de literaire wereld.

frank en wij‘En zo was ik op de deurmat van M.M. Banning beland, waar ik nu werd uitgekafferd door een van de belangrijkste stemmen van deze en elke andere generatie.’ Claiborne Johnson vertelt het verhaal van Alice. Alice werkt bij de uitgeverij waar mevrouw M.M. Banning – Mimi voor intimi – ooit een boek uitgaf en heel bekend werd. Nu, jarenlater, wil Mimi opnieuw een boek uitgeven. Haar zoon Frank zorgt er echter voor dat ze zich niet op haar werk kan concentreren. Alices baas stuurt Alice naar Mimi om het huishouden te bestieren en voor Frank te zorgen. Daar merkt ze al snel in wat voor bijzondere familie ze terecht is gekomen.

Waar menig tienjarig kind geen grote problemen op zal leveren, is dit met Frank anders. Zijn gedrag is verre van doorgaans en hij zorgt dan ook vrijwel direct voor problemen. Al snel maakt Alice kennis met de twee regels in het huis van Mimi. Regel 1: raak Franks spullen niet aan en regel 2: raak Frank niet aan. Laverend binnen die twee afspraken probeert Alice Frank te leren kennen begrijpen en beschermen. Net wanneer ze Frank redelijk begint te begrijpen, komt Xander – ex-pianoleraar en Franks rolmodel – om te hoek kijken. Opnieuw staan alle levens op de kop.

Het joch, gekleed in een sjofel rokkostuum en bijpassende pantalon, verfraaid met blote voeten en een groezelig gezicht, zag eruit als een personage dat aan de pagina’s van Oliver Twist had weten te ontsnappen en vanuit het dickensiaanse Londen helemaal naar Los Angeles was gelopen terwijl hij onderweg ’s nachts in greppels had geslapen.

Uiterst gedetailleerd en met prachtige beschrijvingen typeert Claiborne Johnson de te slimme Frank en zijn emotieloze moeder Mimi. Het gehele verhaal weet ze de twee tegenspelers van Mimi zo goed neer te zetten dat ze op elk vlak integreren en geloofwaardig blijven. De opmerkingen van Frank, ‘volgens haar was het loskoppelen van de accu een abjecte capitulatie’, bezorgen de lezer diverse malen een gevoel van onkunde; de 10-jarige jongen weet immers veel meer dan menig lezer. Zijn gedrag roept daarbij niet geringe vraagtekens op. Regelmatig lijkt Frank de controle over zijn lichaam te verliezen wanneer iemand aan hem of aan zijn spullen komt. Frank wordt dan ook direct een gewild pestobject op school, iets wat school voor hem tot een ramp maakt.

Beduidend minder woorden schenkt Clairborne Johnson aan de typering Mimi, maar deze typering blijkt niet minder effectief. Mimi is vaak emotieloos en kil, maar niet altijd. Ze vormt een lastig te doorgronden, zeer interessant personage. Stapje voor stapje ontdekt de lezer waarom Mimi zo lastig te doorgronden is. Haar verbitterdheid en haar teleurstelling lijken ergens vandaan te komen.

Claiborne Johnson hanteert in Frank en wij een perfecte balans tussen beschrijven en beleven om een klein verhaal te vertellen. Alice vertelt de lezer achteraf over haar belevenissen bij Mimi en Frank, waarbij ze af en toe een sprong in de tijd maakt om het een en ander nader uit te leggen. Daarbij neemt ze de lezer mee in het verhaal. Ook hier valt de typering van de personages op. Alice verdient vanaf de eerste bladzijde zoveel respect en mededogen dat iedere gebeurtenis die ze meemaakt niet alleen door haar gevoeld wordt, maar ook door de lezer. Elke opmerking is raak.

Naast de goed uitgewerkte personages en de aantrekkelijke schrijfstijl bevat Frank en wij een bijzonder, klein verhaal waarin thema’s als eenzaamheid en vertrouwen volledig uitgewerkt worden in een origineel verhaalconcept. Helaas weet Claiborne Johnson het labeltje ‘feelgood’ niet helemaal van zich af te schudden. Met het personage Xander, voegt ze een prototype lover toe en ook de verloop van het verhaal lijkt niet geheel onvoorspelbaar. Honderd bladzijden voor het einde dreigt haar tot dan toe goed geconstrueerde vertelling zelfs te verzanden in een voortkabbelend geheel. Gelukkig keert de auteur dan terug naar waar ze mee startte – de vertelling uit de proloog waarbij Frank en Alice in de bus zitten – en laat ze de lezer langzaam ervaren wat eenzaamheid en verdriet precies inhoudt. Frank en wij toont dat eenieder iemand nodig heeft. Hoe hard degene ook zegt van niet.

Marloes Otten

Julia Claiborne Johnson – Frank en wij of de avonturen van een wonderlijk jongetje. Ambo|Anthos, Amsterdam. 330 bladzijden, € 19,99.