Als de levenden het niet meer weten, dan zijn er altijd …

Het is mei 1950. Een man slaat een vrouw dood en begraaft haar in het bos onder de ogen van haar kleine zoontje. Wanneer de man de dode vrouw weggewerkt heeft, wil hij aandacht besteden aan het jongetje. Het kind blijkt echter spoorloos verdwenen. Het verhaal van de jonge Mahony, in 1950 nog kind, vormt de basis van De laatste riten, het debuut van Jess Kidd.

Zesentwintig jaar later, in 1976, keert Mahony terug naar zijn geboortedorp Mulderrig. Reden daarvoor is de brief die hij enkele weken eerder ontving. De brief met daarin informatie over zijn werkelijke naam en de naam van zijn moeder. In een poging te achterhalen wat er met zijn moeder is gebeurd, zoekt Mahony de problemen in zijn geboortedorp op.

In Mulderrig krijgt Mahony medestanders en tegenstanders. Zijn moeder, Orla Sweeny, zorgde in haar leven voor veel opstand in het dorp en diverse bewoners, waaronder de pastoor, staan sceptisch tegenover de komst van Mahony. Echter, Mahony krijgt hulp van de bijzondere Mrs. Cauley. Samen gaan ze als echte rechercheurs tewerk. Daarbij krijgen ze hulp uit onverwachte hoek: de doden lijken niet langer in alle talen te zwijgen en ook andere bewoners draaien langzaam bij.

Hoewel De laatste riten een zeer aantrekkelijk verhaal bevat, dat in alle opzichten kan zorgen voor veel leesplezier, komt het verhaal niet tot zijn recht. Het stilistische jasje waarin het gegoten is, is allesbehalve geslaagd. Kidd hanteert een haast kinderlijke verteltrant, waarbij ze elk causaal verband in de tekst expliciet benadrukt: ‘Shauna zit in haar onderbroek en verder niks, dus als ze ziet dat Tadhg zijn brede gezicht tegen het raam drukt, schrikt ze zich een ongeluk.’ Daarbij wekken ook de te gekunsteld geformuleerde gedachteweergaven ergernis: ‘Een lamzak, dat is wel duidelijk, denkt Tadhg.’

Om haar verhaal te kunnen vertellen hanteert Kidd een alwetende verteller. Als een soort spookverhalenverteller hangt de spreker af en toe boven het verhaal en weet hij zowaar spanning te creëren. Echter, het is maar van korte duur. Tegelijkertijd is het dezelfde alwetende verteller die werkelijk elk verhaaldetail doodslaat. Met veel storend vertellerscommentaar ontneemt Kidd de lezer de kans te genieten van het verhaal en te fantaseren over wat er gebeurt en hoe alles oogt: ‘Hij is net een op hol geslagen paard uit een western: schuimbekkend en parelend in het zweet, met een waanzinnige, opgejaagde blik.’

Gelukkig kunnen diverse verhaalfacetten De laatste riten nog enigszins redden. Na zestig bladzijden, wanneer de stilistische gebreken afnemen – of de lezer went -, lijkt een mooi spookverhaal naar voren te komen. Kidd slaagt er goed in een schets te maken van Mulderrig, het dorpje waar de tijd stil is blijven staan. Met een haast klassiek, ouderwets verhaal, waarbij de badguys openlijk hun slechte plannen creëren en de goodguys regelmatig te maken krijgen met een hoge dosis hocus pocus, weet ze van De laatste riten een bijzonder geheel te maken. Daarbij hanteert ze een bijzondere, onrealistische setting en maakt ze haar spookverhaal compleet. De toneelkijker kan genieten:

Hij loopt naar de tuindeuren en leunt tegen de deurpost. Johnnie en pastoor Jim zweven heen en weer over de veranda. De spanning heeft hen naar buiten gedreven. Pastoor Jim is aan het oreren en gaat helemaal op in een soort preek, terwijl Johnnie met hem meedwaalt, met zijn blik op zijn voeten en zijn handen voor zijn oren.

Kidd onderbreekt het verhaal van Mahony op diverse plaatsen met stukken uit het leven van Orla. Op die manier geeft ze de lezer mondjesmaat informatie over het dorpje rond 1948. Tegelijkertijd stelt ze op die manier de ontknoping uit en weet ze enige vorm van spanning te creëren. Met een onheilspellende, spookachtige storm, geheel volgens het klassieke spookverhaal, nadert De laatste riten zijn einde. Het verhaal van Mahony vindt zijn einde. Kidd debuteert met een bijzonder verhaal, maar laat op stilistisch gebied kans na kans liggen. De laatste riten had meer kunnen zijn.

Marloes Otten

Jess Kidd – De laatste riten. Vertaald door Anna Livestro. HarperCollins Holland, 350 blz. € 19,95.