Met de deegroller de Nederlandse letteren binnendenderen

Wat had Ernest van der Kwast met zo’n moeder anders kunnen worden dan schrijver? Ja, Olympisch kampioen atletiek, had gekund. Dat atletische had hij immers óók van zijn moeder. Hij had kunnen uitkomen voor India – een kwestie van de Indiase nationaliteit aannemen wat geen probleem was, want door zijn moeder was hij al een halve Indiër, geboren op 1 januari 1981 in Bombay. Maar toen de Indiase scout Mister Kumar in Kralingen op de stoep stond om Ernest over te halen om het subcontinent met zijn 1,1 miljard inwoners aan zijn eerste gouden medaille in de geschiedenis van de Olympische Spelen te helpen, was het ook weer mevrouw Van der Kwast die de man de straat opjoeg. Dat haar zoon zijn studie zou afmaken, vond ze belangrijker dan de eer van haar geboorteland.

Toen hij aankondigde dat hij met zijn studie stopte om schrijver te worden, kon hij dan ook rekenen op een aframmeling met de deegroller die zijn moeder niet alleen gebruikte bij het bereiden van roti. Haar pantoffels had ze trouwens ook niet alleen om in te lopen: als haar iets niet zinde, vlogen die door de lucht.

Heftig typje, mevrouw Van der Kwast, geboren Veena Ahluwalia. Als Mama Tandoori dendert ze scheldend en tierend in het Hindi de Nederlandse letteren binnen.

Ze kwam in 1969 als verpleegster naar Nederland en trouwde een paar jaar later ‘een onhandige man met flaporen, een typische Hollander’ die de vader werd van Ernest en zijn twee broers. Het gezin woonde op verschillende adressen in de Rotterdamse wijk Kralingen, in steeds grotere huizen, want mevrouw Van der Kwast had de gewoonte om afgedankte rommel te verzamelen. Met kapotte videorecorders kon je in India heel wat mensen gelukkig maken, maar meestal kwamen de voorwerpen niet verder dan de Jericholaan en later de Tiberiaslaan.

Het is fictie*), haast de schrijver zich in Mama Tandoori – zijn tweede onder eigen naam; eerder maakte Van der Kwast furore met de mystificatie Yusef al Halal – te benadrukken. Hij moet dat wel zeggen, want als zijn moeder, die nu met zijn vader in Toronto woont die daar onderzoek doet naar prostaatkanker, dit boek zou lezen, dan zwaait er wat.

De deegroller.

Ernest van der Kwast schetst een hilarisch portret van die moeder met al haar eigenaardigheden – en dat zijn er nogal wat, zoveel dat het niet anders kan of de schrijver heeft ze uitvergroot. Hij heeft zich de vrijheid gepermitteerd die een schrijver nodig heeft om waarachtig te zijn, hij zet karaktertrekken aan tot karikaturen, hij overdrijft de werkelijkheid tot absurdistische proporties en maakt daarbij dankbaar gebruik van de romanfiguren die zijn families van beide kanten hem in ruime mate aanleveren: uncle Sharma, oma Voorst, auntie Jasleen, oom Herbert. Het zijn allemaal nogal, eh… types.

Maar de auteur beschrijft ze met liefde. Mama Tandoori proeft nergens naar afrekening met het ouderlijk milieu. Eerder geeft Van der Kwast een vrolijk verslag van de gekte waarmee hij als kind was omringd en die hij als schrijver naar zijn hand weet te zetten. Natuurlijk helpt het dat hij schrijven kan en dat hij ook nog geestig is.

Op het boek valt af te dingen dat het fragmentarisch is – misschien wordt het woord ‘roman’ om die reden wel zo angstvallig vermeden. Toch vertoont Mama Tandoori door de thematische samenhang eenheid. Juist door kleine observaties weet Ernest van der Kwast de verhalen over zijn familieleden met elkaar te verbinden. Maar het gekke is dat geen enkele van die personages zich ontwikkelt. Ieder blijft wie hij is.

Daarom is Mama Tandoori, behalve een geestig boek met ontroerende kantjes (op de laatste bladzijden, als de schrijver zelf vader is, zelfs neigend naar het sentimentele), eerst en vooral een belofte. Laat Van der Kwast nu maar komen met zijn Grote Roman.

Frank van Dijl

Ernest van der Kwast – Mama Tandoori. Nijgh & van Ditmar, € 17,50.

Deze recensie werd eerder gepubliceerd in HP/De Tijd van 10 april 2010.

*) Noot FvD 2017:

Fictie is in elk geval de passage waarin de werkelijk bestaande fotograaf Vincent Mentzel wordt opgevoerd. Deze heeft een foto van moeder Van der Kwast gemaakt in de sneeuw, die foto is zelfs afgedrukt op de voorpagina van NRC Handelsblad van 12 december 1996. Vader Van der Kwast is trots, want ‘niemand minder dan Vincent Mentzel heeft je op de foto gezet,’ zoals hij opmerkt, en ‘hij heeft ook de koningin gefotografeerd.’ Dit laatste is waar: Mentzel fotografeerde koning Beatrix en haar familie bij veel gelegenheden en rond het verschijnen van Mama Tandoori maakte hij, toevalligerwijs, zelfs het staatsieportret. Ik vroeg hem indertijd of hij zich het maken van de foto van mevrouw Van der Kwast, Mama Tandoori dus, bijna veertien jaar eerder kon herinneren. Dat was niet het geval. Bij de NRC werd het hele krantenarchief doorgespit, maar daar was de bedoelde foto niet te vinden.

Voor Ernest van der Kwast betekende Mama Tandoori zijn internationale doorbraak. Het boek werd vele malen vertaald. Op de foto hierboven de passage over Vincent Mentzel in het Engels.