Haast u!

Het komt voor dat je met de smartphone in de hand, de televisie op Netflix en het nieuws op de tablet overgeleverd wordt aan cultuurpessimistische somberingen, maar gelukkig is er dan altijd wel een uitgever die een publicatie het licht laat zien die de bitterlijk bedroefde troost biedt. Ditmaal gaat de dank uit naar Van Oorschot, waar in een machtige cassette drie delen verschenen met de autobiografie van Giacomo Casanova (1725-1798), in de vertaling van Theo Kars, nadat die eerder al in losse delen was verschenen. Ruim vierduizend bladzijden dundruk, verlucht met de befaamde illustraties die Auguste Leroux (1871 – 1954) er bij maakte voor de editie van 1931, plus het boek dat Kars schreef over de latere jaren van Casanova.

Geheel tegen mijn principes in heb ik die, om redenen die hieronder duidelijk worden, nog niet allemaal herlezen, waarvoor hierbij mijn oprechte excuses, ik overtreed mijn eigen regel uit menslievendheid.

We zijn met deze boeken in de wonderbaarlijke achttiende eeuw, de overgang van massa naar individuele mens was in volle gang en nog niet gesmoord in de negentiende- en twintigste-eeuwse ideologische keurslijven. Het heeft Europawijd fascinerende, speelse, de grenzen opzoekende en soms overschrijdende, nog steeds intrigerende literatuur opgeleverd, van de escapades die de Goddelijke Markies ons schonk tot de alle perken te buiten gaande Sterne en vrolijke filosofen als Voltaire en Lichtenberg. En uiteraard Casanova, die zijn naam gaf aan het type man dat wij allen willen zijn, althans een groot deel van ons: schuinsmarcheerder, een soort James Bond avant la lettre, en chroniqueur van zijn tijd, al zijn de meningen verdeeld over het waarheidsgehalte van zijn memoires, die tussen 1826 en 1838 verschenen.

Casanova is een leuteraar in de beste zin van het woord, een kletsmeier, de gezellige oom die op feesten en partijen zijn publiek met het ene na het andere smeuïge verhaal vermaakt, waarbij waar gebeurd ondergeschikt is aan de amusementswaarde; een schrijver die zijn lezers op vriendelijke wijze bij de lurven pakt en niet meer loslaat en die in Kars de ideale Nederlandse vertaler vond.

Het levensverhaal mag in grote lijnen bekend worden verondersteld: veel reizen, opgesloten wegens tovenarij in Venetië, spectaculaire ontsnapping, spionage, een vermogen verdiend in Parijs en daarmee toegang tot de betere kringen, gokschulden, schandalen, een duel en veel, heel veel vrouwen met wie hij op vrijmoedig beschreven wijze creatief de lichamelijke liefde bedrijft, zonder dat het vervalt tot platte sensatiezucht die louter is gericht op het opwekken van de voortplantingsdrift. Net als Sade was Casanova geen pornograaf maar filosoof, zijn avonturen zijn net als die van Sade even zovele illustraties van wat de geest vermag, want beiden schreven vanuit de fantasie.

Nu dan de reden voor mijn versagen. Nadat ik enkele honderden pagina’s gevorderd was, bleek uit een snelle berekening op de achterkant van een doos sigaren dat de gebruikelijke procedure zou betekenen dat ik naast andere belangrijke bezigheden als het redden van de planeet en het uitroeien van racisme en genderdiscriminatie vele weken zou gaan duren. Normaal gesproken zou dat geen enkel probleem zijn, literatuur is voor de eeuwigheid en deze weblog al helemaal, maar deze prachtset is tot niet later dan 31 augustus aanstaande voor een speciale actieprijs verkrijgbaar en zo lang wachten zou de belangstellende lezer die pas tot aanschaf overgaat nadat Tzum er zijn licht over heeft laten schijnen, en die mensen bestaan, een aanzienlijke som gelds kosten. Met als wankel excuus dat ik het gehele werk in eerdere edities heb gelezen koos ik daarom voor deze slechts bevredigende oplossing, want ik ben niet verder dan de passage ergens halverwege waarin onze held het aanlegt met drie niet eens bijster mooie deernes: ‘Aangezien het erg warm was en wij er zeker van waren dat niemand ons zou komen storen, kleedden wij ons uit tot wij ons bijna in natuurlijke staat bevonden. Het zou misplaatst zijn geweest als ik niet het voorbeeld van de vier anderen had gevolgd. Wat een orgie!’

Haast u derhalve, naar de boekhandel, en bid voor mijn ziel.

Enno de Witt

Giacomo Casanova – Het verhaal van mijn leven. Vertaald door Theo Kars. Van Oorschot, Amsterdam. 4000 blz. € 150,- (tot en met 31 augustus 2017, daarna € 175,-)