Sociotherapeut tbs

FPC Dr. S. van Mesdag,
afdeling PO&O,
Postbus 30.002,
9700 RC Groningen

Vacature: Uitstroom – Sociotherapeut (36 uur)

Geachte heer Henk Hoekstra,

TBS-patiënten zijn de meest pure mensen die ik ken. Een oude buurman van mij zit in een tbs kliniek. Ik zal hier buiten beschouwing laten wat hij precies heeft gedaan, maar net als alle andere tbs patiënten heeft hij uit wanhoop gehandeld. Toen hij erachter kwam dat zijn slachtoffer helemaal geen seks met hem wilde en ze dus geheel niet op dezelfde golflengte zaten, voelde hij zich zo beschaamd dat het onderwerp van zijn schaamte en frustratie koste wat kost geëlimineerd moest worden.

Dat bedoel ik met puur, er is geen filter om hun gedrag op de een of andere manier te remmen of bij te sturen. Ze handelen instinctmatig. Ik kan goed met deze buurman overweg, ook na zijn daad hebben we nog regelmatig contact gehad. Vreemd genoeg spreken we elkaar meestal over tuinieren. Zelf heb ik helemaal niets met het onderwerp, maar het is een genoegen om naar iemand te luisteren met groene vingers.

In de kliniek noemen ze hem De Miereneter omdat hij vaak gehurkt bij de muur zit en met zijn vingers denkbeeldige beestjes op de plint dooddrukt en opeet.
‘Jij bent zoals ik,’ zei de miereneter ooit.
‘Zou je denken? Ik heb geen vrouw vermoord omdat ze geen seks met me wilde, bovendien houd ik niet van tuinieren.’
Hij schudde zijn hoofd. ‘Dat is toeval. Bij mij stond toevallig een schuifje naar de verkeerde kant op in de controle kamer. Op jouw eigen switchboard kan ook een schuifje omslaan.’ De boodschap was duidelijk; in ieder van ons schuilt een moordenaar en een verkrachter. Waarschijnlijk heeft hij gelijk. Als mijn vriendin of iemand in mijn omgeving verkracht of vermoord wordt, dan wordt ik vermoedelijk ineens ook een heel puur mens.

Normale mensen zijn goed in de schone schijn ophouden. Zij zien lange termijn-voordelen in aangepast gedrag. De psychopaat kijkt niet naar de langere termijn, hij leeft in het hier en nu. Willen we deze mensen helpen dan moeten we hen een besef van de toekomst bijbrengen. Graag kom ik jullie team bij Uitstroom versterken. Stap voor stap zal ik de tbs-er helpen zijn blik op de toekomst te vergroten. Ik zal niet meteen grootse vergezichten schetsen en ze het hoofd op hol brengen met mogelijke dromen die achter de horizon in het verschiet liggen, nee ik zal er eerst op toezien dat ze hun kamer opruimen. Juist in de kleinste alledaagse handelingen zit de toekomt verscholen. Wie z’n kamer niet schoonmaakt zit teveel in het ‘hier en nu’. Hoewel het ‘hier en nu’ door lifestylebladen en met half boeddhistische wijsheden wordt gepromoot is dat voor mensen die op hun switchboard een schuifje verkeerd hebben staan levensgevaarlijk. En of originaliteit gepromoot moet worden ? De originaliteit van de miereneter heeft geleid tot een hele creatieve moord.

Het is een feit dat de samenleving in overdreven mate haar koplampen op de tbs klinieken heeft gericht. Waarom is dit zo? Ik denk dat het komt omdat de tbs-er voldoet aan het archetypische beeld van het beest. We huiveren van genot bij de orgie van bloed en verkrachting die de tbs-er veroorzaakt. Het genot zit hem er deels in dat we kunnen zeggen dat wij zo niet zijn. Misschien zijn wij allemaal zondaars, maar zo erg als een tbs patiënt zijn we niet. Zo liegen we onszelf voor.

Als de HW Mesdag kliniek in het nieuws komt, wordt in de media meestal een foto getoond van prikkeldraad of van de hoofdpoort. Die poort voldoet ook weer aan het archetypische beeld van een gevangenis. Het heeft grote kasteeldeuren, dikke muren en torens met kantelen. De waarheid is dat die poort allang niet meer gebuikt wordt. De tbs kliniek zit aan de zijkant van het gebouw en daar is ook een onopvallende toegang gemaakt, juist met het idee om de tbs-patiënt minder psychisch te belasten.

Ons hagedissenbrein reageert sterk op woede en angst. Om deze emoties een beetje in banen te leiden is het goed om naar de statistieken te kijken. Negenennegentig komma vierennegentig procent van de tbs-ers op verlof loopt niet weg. Die ene die wel weg loopt zorgt voor strengere maatregelen, wat de situatie er niet veiliger op maakt. TBS-ers hebben baat bij rust en regelmaat en in elk geval enig perspectief op een toekomst waarin ze zich vrijer kunnen bewegen. Neem je dat perspectief op de toekomst weg, dan wordt de mens volkomen krankzinnig en onberekenbaar.

De miereneter, mijn buurman, is overigens een geval apart. Hij zegt er een dagtaak aan te hebben zijn begeleiders op te voeden. De miereneter komt zelf uit een goede familie en heeft uitstekend met mes en vork leren eten. In de keuken zag hij eens een therapeut uit de pan eten waarop hij hem bestraffend heeft toegesproken. Ook moet hij regelmatig constateren dat mensen hun haar niet kammen of iets tussen hun tanden hebben zitten. Zelf loopt de miereneter rond in dure maatpakken en als er bezoek is dan heet hij de mensen van harte welkom waardoor bezoekers vaak denken met de directeur van de kliniek te maken te hebben. Zijn intelligentie maakt van hem een verraderlijke patiënt.

De miereneter moet leren dat de maatschappij verandert en banaler wordt. Mensen eten patat op straat en gooien hun afval niet in de prullenbak. Hij moet leren accepteren dat de maatschappij niet perfect is en dat dit ook niet is af te dwingen. Hij moet leren zich ervoor af te sluiten en iets asocialer te worden. De paradox is dat de maatschappij niet op de waarheid zit te wachten, al doen we met zijn allen wel alsof.

Originaliteit en authenticiteit staan in een hoog aanzien, maar er zijn geen originelere mensen dan tbs-patiënten. Dat type originaliteit willen we niet. We willen voorspelbare originaliteit. Dat is paradoxaal. In ons dagelijkse spreken komt nooit ons ware ik naar voren, we schetsen een coherent beeld van iemand met ideeën en toekomstplannen. Dat terwijl de waarheid natuurlijk veel chaotischer is. De tbs patiënt moet zijn eigen authenticiteit, zijn eigen chaos, verbergen en leren de schone schijn op te houden. Omdat ik veel over dit mechanisme heb nagedacht, denk ik een geschikte kandidaat te zijn.

Ik lees dat de geschikte kandidaat voor het beroep van sociotherapeut gevoel voor humor moet hebben en doorzettingsvermogen. Van beide eigenschappen heb ik volgens mij voldoende in huis. Ik heb misschien geen relevante opleiding, maar wat is relevant? Ik heb filosofie gestudeerd, de moeder van alle wetenschappen, is dat niet genoeg? (Hier ziet u overigens een sterk staaltje van mijn doorzettingsvermogen).

Ik hoop van u te horen.
Vriendelijke groeten, Bram Esser

PS: ik woon om de hoek en dat is ook een reden voor mijn om te solliciteren. Ik ga graag lopend naar mijn werk, dat is goed voor de doorbloeding.

Afbeelding: https://www.pexels.com/photo/old-electric-power-plant-controller-55830/