Bittere humor

‘Er is geen levensdoel, we horen nergens thuis en we gaan allemaal dood. Kom, laten we tv gaan kijken’, dat zeggen Rick en Morty. Kira Wuck opent er haar bundel De zee heeft honger mee. Vier afdelingen telt de bundel: ‘We nemen ons voor te vertrekken’ met 9 gedichten, ‘Levens die door andere zijn achtergelaten’ met 7 gedichten, ‘Het verlangen om aangelijnd te worden’ met 4 gedichten en ‘Nachtdieren’ met 6 gedichten.

Ja, als er geen levensdoel is, wil je wel worden aangelijnd. Dan kan iemand je ergens naar toe trekken. Het gedicht met die regel gaat over dat verlangen. We zijn als honden in een kooi van zinloosheid. Zou er geen baasje zijn om ons ergens naar toe te brengen? De vrouwen van de zonnebank wekken medelijden. Wat moeten ze met hun leven? Sommige kinderen hebben een moeder die op hen wacht. (Kira had zo’n moeder niet. Dat weten we inmiddels uit alle interviews en berichten.) De ik zat in een kooi van eenzaamheid en onbestemdheid.

Vroeger ging ik vaak naar het asiel
geblaf scheen als lichtstralen door de tralies
het verlangen om aangelijnd te worden

nog somberder werd ik
van vrouwen die zorgeloos van de zonnebank kwamen
onder hun huid het breken nabij
een weeïg gevoel van schaamte welde op

ook keek ik toe hoe moeders die niet de mijne waren
op hun dochters wachtten
Laika die de ruimte in werd gestuurd en niet meer terugkwam

Vreemde vergelijkingen heeft deze dichteres: geblaf als lichtstralen. Wat is de verzwegen grond van de vergelijking? In de reclamekreet: ‘Samson, een leeuw van een shag’ is dat de kracht. Hier bij ‘de tralies’ het plotselinge, het felle? Nog zo’n vergelijking: ‘wachten is als de zee’. Is dat het uitzichtloze, oneindige?

Kira kijkt om zich heen en verwondert zich. Zij ziet veel absurditeiten en doet daarvan op nuchtere wijze verslag. Clichés horen daarbij, zoals: ‘dan komt de rest vanzelf’, ‘je moet het gewoon een keer gezien hebben’, ‘ik mag niet klagen’.

‘Het hondje Laika, het eerste levende wezen dat in 1957 de ruimte in ging, is al enkele uren na de lancering om het leven gekomen, door oververhitting en stress….’(de Volkskrant) Zijn lijk is bij terugkeer in de dampkring verbrand. Laika zat opnieuw in een kooi.

De zee heeft honger

Als je wilt weten waar mensen wachten
dan moet je peuken zoeken
op het strand liggen
kleine dromen als opgevouwen briefjes

wachten is als de zee
tijd komt naar ons toe
maar kan zich ook van ons keren
als een uitgestrekte droogte

Je kunt zien hoe Kira tot een gedicht komt. Ze is aan zee en ziet peuken. Daar stonden mensen en wat deden ze daar? Kijken en wachten tot de tijd verder was. Ze stonden wat te dromen, misschien ook te verlangen naar een einde(r). Aan zee heb je eb en vloed. Bij eb trekt de zee zich terug en zie je ‘een uitgestrekte droogte’, zoals bijvoorbeeld bij Schiermonnikoog. De zee heeft honger en wil ons opslokken, letterlijk en figuurlijk. Verderop in het gedicht gaat het over ‘kinderen zonder honger’. De dichteres zou wel terug willen gaan naar die fase in haar leven, ‘voordat alles begon te wankelen // toen wachten nog dromen betekende en / de zee geen honger had’.

De wereld is een treurige plek: Auschwitz, alcoholisten in Helsinki, controlerende camera’s, vrijen met iemand zonder dat hij door heeft wie je bent, dieren die gedood worden om bont te leveren, eenzaamheid, opium in Hanoi, een wanhopige mot die naar buiten wil, verouderende mensen die als peren krimpen, bedelaars zonder benen, slapeloosheid.

In sonnet 28 van Shakespeare kan de ik niet slapen omdat hij steeds aan de geliefde moet denken. Kira Wuck schreef in opdracht van De Standaard een reactie-gedicht, waarin de ik zegt niet te kunnen slapen omdat ‘geesten mij niet met rust willen laten / na elke dagdroom eindig ik / verder bij jou vandaan // …/ als regen in de zee valt / dan raakt lucht de aarde’.

Remco Ekkers

Kira Wuck – De zee heeft honger, Podium, Amsterdam. 54 blz. € 17,50.