Verkeerde keuzes

Het meest opvallende verhaal in Diepe aarde is ‘Wachten’, omdat het zo afwijkt van de rest. Er worden geen namen genoemd en vanuit een hiernamaals praat een overleden man tegen zijn op aarde achtergebleven vrouw. Maria Vlaar was getrouwd was met dichter Erik Menkveld die in 2014 plotseling overleed en het lijkt of ze in dit korte verhaal de stem van haar man laat klinken. ‘Ik zie jou schrijven alsof de duivel je op de hielen zit, wat waarschijnlijk ook zo is. Kijk maar naar mijn leven en de versnelling die het met terugwerkende kracht heeft gekend; een kort leven, een steekvlam, een plotseling opgeraakt zijn dat iedereen kan overkomen. Ook jou.’ Het verhaal is vanuit de tenen geschreven.

De overige zestien verhalen zijn minder direct autobiografisch. Ze handelen over gezinssituaties of liefdesrelaties en er is altijd wel iemand die daarin een verkeerde keuze maakt. Zoals de man in ‘De stetson’ die een dubbelleven leidt met twee vrouwen. Hij reageert naïef verbaasd als hij merkt dat een van zijn vrouwen opeens vertrokken is. ‘Waar was ze toch?’ Haar spullen zijn weg en de klerenkasten laten lege planken zien. Als hij uit arren moede naar zijn andere minnares gaat, wacht hem nog een verrassing.

Een paar verhalen spelen in de directe toekomst. In ‘Het landhuis’ is de vrouwelijke hoofdpersoon minister is in de religieuze coalitie van minister-president Kader Benali. De rest van Europa is ten prooi gevallen aan nationalistische krachten. Het verhaal zwalkt wat op een ongeloofwaardig plot waarbij de vrouw zo verzot is op een landhuis in Frankrijk dat ze bij het kopen niet doorheeft dat ze meedraait in een ingewikkeld complot. Opnieuw naïviteit, maar te ver doorgevoerd. In ‘Oefening in nederigheid’ hebben de populisten de macht in Nederland overgenomen van de religieuze coalitie. Tahirah, eerst een succesvolle televisievrouw, is nu herplaatst als schoonmaakster van toiletten. Haar man, David Presser, is nu getrouwd met de woordvoerster van de Populaire Partij. Ook een nogal schematisch verhaal en dat is jammer, want de verhalen waarbij er sprake is van een psychologisch conflict zijn veel beter. Over een zoon die wacht tot hij net zo sterk is dat hij zijn vader kan terugslaan of over twee oude vriendinnen die na een hiaat van een half leven weer op vakantie gaan. In het wrikken in de emoties zit de kracht van Vlaar.

Coen Peppelenbos

Maria Vlaar – Diepe aarde. De Arbeiderspers, Amsterdam. 224 blz. € 18,99.

Deze recensie verscheen eerder in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden op 17 augustus 2018.