Waartoe zijn wij op aarde?

Sallie Mo is 13 jaar, maar zij is filosofe, maatschappijcritica, psychologe en schrijfster. Ze lijkt wel een beetje op haar schepper Sjoerd Kuyper. Voor wie heeft Kuyper zijn boek Bizar geschreven? Sallie Mo stelt belangrijke vragen. Bijvoorbeeld: Is het goed om kinderen te maken? In de volwassen wereld is het antinatilisme een actueel onderwerp.

Op een dag stormde mijn jongste zoon mijn studeerkamer binnen en vroeg geagiteerd: ‘Waarom hebben jullie mij gemaakt?’ Hij was een jaar of zes. Het is dus niet zo gek dat Sallie Mo hierover denkt. Ik stamelde iets als dat we van kinderen hielden en dat het een biologische drift betrof. Niet veel later vroeg hij: ‘Waarom is er iets en niet niets?’ Hij had Heidegger niet gelezen. Zijn vragen bleven in mij rondzingen.

Antinatalisme keert zich tegen het leven van mensen. Het is beter geen kinderen geboren te laten worden, want je voedt ze op om veel ellende te ondergaan en tenslotte zullen ze sterven. We worden oud en gebrekkig en dan is het voorbij. En dan hebben we nog geluk gehad: we zijn niet gemarteld, we lijden niet aan botkanker, hebben geen dwarslaesie, maar we weten dat anderen die ellende wel moeten ondergaan. Ik dacht na over Shakespeare met Hamlets beroemde ‘Zijn of niet zijn, dat is de vraag’ en ik las bij Marcellus Emants dat het een misdaad is een kind op de wereld te zetten.

Sallie Mo heeft Hamlet gelezen en ze citeert er regelmatig uit. Emants citeert ze niet. Wel schrijft ze genadeloos over het wereldje van haar moeder: wijn drinken, op jacht naar een nieuwe man en een vader voor haar dochter, het wereldje van kunstmarkten, zogenaamde kunstenaars op een waddeneiland, bijvoorbeeld Vlieland. Ze schrijft over racisme, over God en geld, vluchtelingen. Sallie Mo is hoogbegaafd en autistisch en een prachtmeid. Ze vindt veel dingen bizar.

We verlangen naar een wereld die rechtvaardig is, met gelijke kansen voor allen, naar een wereld zonder ziekte, kortom naar een aards paradijs. En we verlangen net als Sallie Mo naar Liefde. Zij is verliefd, al heel lang op Danny, maar die heeft alleen maar oog voor het meisje in de bunker, weggelopen van huis met twee broertjes, omdat haar vader een kassa heeft op de plaats van zijn hart. Sallie Mo legt haar lezertjes geduldig uit hoe het zit met de bankencrisis en dat de rijken stelen van de armen en dat de armen te stom zijn om dat door te hebben en steeds weer de verkeerde politici kiezen. De opa van Sallie Mo was voor een verlicht despoot. Die opa kennen we al van andere boeken van Sjoerd Kuyper: een geweldige, inspirerende man. Sallie Mo laat ook zien hoe het al mis gaat in de kinderwereld, hoe een dictator zogenaamd democratisch gekozen wordt, met behulp van list en bedrog.

De vader van de bankiersdochter denkt dat zijn kinderen gekidnapt zijn en looft honderdduizend euro uit voor de gouden tip. Dat zet natuurlijk aan tot allerlei ontwikkelingen. Die ontwikkelingen zijn behoorlijk bizar daar op Vlieland, maar komen voort uit de schrijflust van Sallie Mo. Wat is waar? In ieder geval is het de moeite waard geboren te worden.

‘Wij zijn op aarde,’ zeg ik, ‘om één lichtflits met iemand samen te zijn. Als dat lukt word je beloond,’
‘Jezus, Sallie Mo, van wie heb je dat?’
‘Zelf bedacht, tien seconden geleden. Elf.’
‘En wat is de beloning, Sallie Mo?’
‘Dat je bent geboren.’

Voor wie is dit boek geschreven? Voor de schrijver. Voor lezers als Sallie Mo. Ze hoeven geen dertien te zijn. Zevenenzeventig mag ook.

Remco Ekkers

Sjoerd Kuyper – Bizar. Hoogland &van Klaveren, Hoorn. 316 blz. € 15,95.