Autist met roltrapvrees

Soms wordt het oordeel over een roman mede gevormd door het boek dat je daarvoor las. Als je net iets hebt gelezen over het opkomend antisemitisme in Oostenrijk in de vorige eeuw en je leest daarna een boek over een vrouw die niet van de roltrap durft, dan is dat laatste wel van een heel andere orde.

Eva Louise Bakker beschrijft in haar debuutroman Desnoods de hele wereld het leven van de autistische Anna Berg. Ze woont samen met haar vriend Sam. Anna komt nauwelijks het huis uit, omdat ze dan direct gesteld wordt voor allerlei keuzes en mogelijkheden. Een tochtje naar de supermarkt is al een hele onderneming. Het liefst zit ze thuis op de bank onder haar dekentje. Als er op een dag 30.000 euro op haar bankrekening gestort wordt door een mysterieuze gever, dan besluit ze haar angsten te overwinnen en op zoek te gaan naar de schenker.

Wat volgt zijn talloze tochtjes naar mensen, waarbij de tochten zelf steeds het grootste obstakel vormen. Over elk detail zit Anna te pietlutten. Een treinrit van Hoofddorp naar Hoogeveen mislukt, omdat ze de verkeerde trein neemt en in Groningen uitkomt, waar ze totaal radeloos verdwaalt. Dat begint al op het station waar ze een zwerver ziet op perron 9 (dat is zelfs voor Groningers een noviteit) en in de stad op zoek gaat naar de VVV. Een Groninger legt uit hoe ze moet lopen: ‘voorbij de fonteinen, zie je hem op een gegeven moment aan je rechterhand.’ Hoezo ‘hem’? En hoezo voorbij de fonteinen? De dichtstbijzijnde fonteinen vind je op een anderhalve kilometer van de VVV. Anna loopt echter de stad uit en crasht in een B&B op het platteland waar ze opgehaald wordt door Sam. Zoveelste missie mislukt.

Over deze problematiek zijn al veel betere boeken geschreven, zoals Extreem luid & ongelooflijk dichtbij van Jonathan Safran Foer of Het wonderbaarlijke voorval met de hond in de nacht van Mark Haddon, waarin dezelfde soort scènes voorkomen als bij Bakker. Bij die boeken leef je met de hoofdpersonen mee, bij Anna denk je continu: stel je niet zo aan. Alles is ook nog eens opgeschreven in een toffe meiden-stijl (‘Ik had een soort van zin in de dag’). Na een volstrekt ongeloofwaardige reis per vliegtuig naar Londen die opeens zomaar slaagt, zit er een suikerzoet happy end aan het verhaal met de boodschap: ‘Dat er altijd hoop is op mooie plotwendingen. En een gelukkig eind.’ Hoe krijg je het uit je pen.

Coen Peppelenbos

Eva Louise Bakker – Desnoods de hele wereld. Prometheus, Amsterdam. 206 blz. € 19,99.

Deze recensie verscheen eerder in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden op 10 mei 2019.

Lucas Zandberg besprak dit boek ook op Tzum.