Een strijd op leven en dood

Ze was een vrolijk kind, blij dat ze tussen ons in opgroeide. Op een gegeven ogenblik zou ze er echter onherroepelijk achter komen dat dit een tegenprestatie verlangde. Een mooi rapport halen. Zorgen dat de leraren tevreden waren, wat zij verwarde met ‘trots’. Helpen met tafeldekken. Nooit boos worden. De woorden niet gebruiken om er ruzie mee te maken. Vooral geen ruzie maken. Want dat deden Lieke en ik ook niet.

Zo op het eerste gezicht groeit Geesje op in een warm en stabiel gezin. Vader Nico en moeder Lieke zijn gelukkig met hun enige dochter Geesje. Maar vader trekt zich terug, moeder krijgt een relatie met een ander en de dochter probeert uit alle macht grip te houden op haar leven. En dat doet ze door te stoppen met eten. Meteen in de proloog van Tot je valt wordt al duidelijk dat er een strijd op leven en dood gevoerd wordt.

In het boek spring je heen en weer tussen verschillende tijden. Vader Nico probeert zijn leven weer een beetje op de rit te krijgen door een veerpont te kopen en te gaan bedienen. Hij krijgt gezelschap van het jonge meisje Klaartje. Het blijft lang onduidelijk waarom zij Nico steeds weer opzoekt.

De vele open plekken en tijdsprongen hebben een duidelijke functie: de werkelijkheid is moeilijk te begrijpen, op anorexia is moeilijk vat te krijgen. Ook wordt het verhaal met een duidelijke reden vanuit verschillende perspectieven verteld. Sommige gebeurtenissen bekijk je van twee kanten: de waarheid ligt ergens in het midden. Ook in de vele dialogen laten de personages zelden het achterste van hun tong zien. Vorm en inhoud ondersteunen elkaar voortdurend.

Lidewij Martens heeft zelf jarenlang tegen anorexia gevochten. Ze maakt in Tot je valt duidelijk hoe ontzettend ingewikkeld de ziekte anorexia is. Martens oordeelt nergens, ze draagt meerdere redenen voor het ontstaan van de ziekte aan en ze laat ook nog eens zien waarom het zo lastig is om te genezen van anorexia. Er is nu eenmaal geen duidelijk aanwijsbare oorzaak waardoor Geesje minder en minder gaat eten. Natuurlijk eisen haar ouders dingen van haar en kijken er mannen naar haar verschijning als ze tijdens de Romereis een iets te frivool jurkje draagt. Natuurlijk heeft ze last van de scheiding van haar ouders en natuurlijk zijn vriendschappen soms heel ingewikkeld. Maar van niet een van de gebeurtenissen kun je zeggen dat het de spreekwoordelijke druppel is waardoor Geesje ziek wordt. Tot je valt maakt op indringende wijze invoelbaar hoe ingewikkeld en ongrijpbaar een eetstoornis is. Martens heeft daarom een belangrijk en leerzaam boek geschreven dat inzicht biedt in problematiek waar helaas veel mensen mee worstelen.

Cilla Geurtsen

Lidewij Martens – Tot je valt. HarperCollins, Amsterdam. 224 blz., hardcover € 17,99.