Literair hoogtepunt

Van de Noorse schrijver Tarjei Vesaas zijn twee romans vertaald. Vorig jaar kwam het geweldige De vogels uit, en dit jaar worden we verwend met Het ijspaleis. Beide romans behoren tot de hoogtepunten van de wereldliteratuur en zouden door iedereen gelezen moeten worden. Het lukt Vesaas om met weinig woorden geloofwaardige personages neer te zetten en met een simpel verhaal te ontroeren.

In Het ijspaleis is dat vooral Siss. Zij is elf en op haar basisschool wordt ze gezien als de leider van de kinderen. Alles gaat haar makkelijk af, al is ze soms nog bang in het donker. Dan komt Unn op school, ook een meisje van elf. Deze Unn is zeer op haarzelf en is bij haar tante komen wonen, omdat haar moeder net overleden is. Normaal gesproken zou Siss nauwelijks aandacht aan Unn besteden, maar ze raakt op een haast magische manier gefascineerd door Unn. De roman begint ermee dat Siss op weg is naar Unn, voor het eerst, en dat het Siss dus gelukt is om uitgenodigd te worden. De twee hebben een grote aantrekkingskracht op elkaar, maar zijn sociaal nog erg onhandig en onwennig. Toch vertelt Unn al veel persoonlijke dingen aan Siss.

Dan wisselt het perspectief en leven we mee met Unn. Ze vond dat ze Siss te veel heeft verteld en wil haar niet onder ogen komen. Ze besluit buiten te gaan wandelen en het ijspaleis te bezoeken. Dat ijspaleis bestaat uit bevroren water van een waterval dat zich steeds verder uitbreidt in de winter en in de lente weer wegsmelt. De schrijver neemt de tijd om te beschrijven hoe het ijspaleis eruitziet, en sowieso geeft hij veel aandacht aan de natuur, waardoor het boek nog levensechter wordt. Unn gaat het ijspaleis in en komt vast te zitten.

Vanuit het perspectief van Siss is er de dag op school zonder Unn, de zoektocht naar Unn, en vervolgens het omgaan met het verlies van haar dierbare vriendin. De belangrijkste vraag die Siss moet beantwoorden is of ze terug kan keren naar de andere leerlingen of dat ze haar belofte aan Unn, dat ze haar zou herinneren en haar vriendin zou blijven, moet respecteren. Als lezer leef je dan erg mee met Siss. Alle andere personages in het boek zijn niet alleen levensecht, ze zijn over het algemeen ook nog eens vriendelijk en zachtaardig. Het verhaal is vrij simpel, en de taal die daarvoor wordt gebruikt is dat ook. Toch is elke zin de voltreffer die het boek nodig had.

Dat zorgt ervoor dat dit boek van alles is: tragisch, levensecht, sprookjesachtig en teder.

Erik-Jan Hummel

Tarjei Vesaas – Het ijspaleis. Vertaald door Marin Mars. Lebowski, Amsterdam, 176 blz. € 21,99.