Die nieuwe ziekte

Een stralende toekomst van Rebecca Makkai is in de Nederlandse vertaling een wrange titel. De oorspronkelijk titel The Great Believers laat beter de tegenstelling zien tussen de hoop op een fijn leven en de vreselijke werkelijkheid van een te vroege dood. Ja, want Een stralende toekomst gaat over aids, over de aidsepidemie die in de jaren tachtig over Amerika raasde en duizenden jonge mannen van hun leven beroofde. Rebecca Makkai heeft zich voor haar derde roman ingegraven in de geschiedenis van de homocultuur in het Chicago van de jaren tachtig. De personages die zij hiervoor heeft gebruikt zijn sprankelend en komen volledig tot leven.

Makkai laat Een stralende toekomst beginnen in 1985 met het afscheid van Nico door zijn vriendengroep. Opeens is Nico er niet meer, en terwijl diens familie een wake houdt, vieren zijn vrienden een feest – omdat zij niet gewenst zijn op het officiële afscheid. Homoseksuele liefde en vriendschap staat voor velen voor homofobie. Tot die vriendengroep behoort Yale Tischman, die net als de meeste andere homojongens zijn verstikkende familie en intolerantie omgeving heeft verruild voor de grote stad.

Mensen met een ouderlijk huis gingen daarheen voor Thanksgiving en speelden dan de hetero voor hun neefjes en nichtjes, en verzekerden hun grootouders dat ze afspraakjes zat hadden, niet met een speciaal iemand, gewoon met leuke meisjes. En hun vader, die hen in de garage of in de gang had aangesproken, verzekerden ze dat ze die nieuwe ziekte niet gingen oplopen.

Net als San Francisco en New York heeft Chicago zijn vrije homobuurt, Boystown, waar de jongens en mannen elkaar opzoeken, al eist dat slachtoffers. Fiona, de 21-jarige zus van Nico, heeft het als een soort Florence Nightingale op zich genomen om de jongens aan hun kortstondige ziekbed bij te staan. Soms vallen ze letterlijk dood op straat neer wegens hart-, nier of longfalen. Een gruwelijke ziekte, waar dan nog geen medicijn voor bestaat. Yale en zijn vriend Charlie hebben zich laten testen en zijn zero-negatief; althans zo lang als zij non-promiscue zijn.

Door het Chicago-verhaal heen weeft Makkai een verhaallijn die zich dertig jaar later afspeelt in Parijs. Fiona reist naar de lichtstad om op zoek te gaan naar haar dochter, die ze uit het zicht verloren heeft omdat zij zich aansloot bij een sekte. Er is een foto op het internet opgedoken waarop dochter Claire te zien is, onmiskenbaar op een Parijse brug. Fiona is te gast bij Richard, een succesvolle fotograaf, waarvoor Robert Mapplethorpe model lijkt te hebben, die in de jaren tachtig de Chicago-scene in al zijn glorie – maar ook in zijn verschrikkelijkheid – heeft geportretteerd. Tussen haar zoekexpedities door haalt zij met Richard, een van de weinige overlevers, herinneringen op aan al de jongemannen die het leven lieten. Ondertussen maakt Rebecca Makkai er in het Parijs van 2015 een spannende zoektocht naar Fiona’s dochter van. Spannend, maar dan van een geheel andere orde, veeleer aangrijpend, zijn Yale’s belevenissen in het Chicago van 1985. Op ontluisterende wijze legt Makkai bloot hoe de aidsepidemie een generatie jongemannen wegveegt, maar ook de argwaan, de desillusie en het verraad als de mannen hun lusten botvieren en – onveilig – vreemdgaan. Niemand vertrouwt elkaar meer.

Hoewel Een stralende toekomst aids als centrale thema heeft, gaat de roman over universele zaken als familie, vriendschap, verraad, kunst en de dood. Het levert een werkelijk prachtige roman op die niet alleen een tijdsbeeld schetst van een periode uit de moderne geschiedenis, maar ook aandacht geeft aan de slachtoffers en de overlevers. De roman heeft, in het duiden van het menselijk streven naar geluk en voorspoed, bovendien een literaire gelaagdheid die lezers van bijvoorbeeld Jonathan Franzen zeker zal aanspreken.

Wiebren Rijkeboer

Rebecca Makkai – Een stralende toekomst. Vertaald door Harm Damsma en Niek Miedema. Nieuw Amsterdam, Amsterdam. 480 blz. € 24,99.