Verschillende Duitse schrijvers en journalisten hebben kritiek op de beslissing van uitgever S. Fischer om geen boeken van Monika Maron (1941) meer uit te geven. Aanleiding voor de recente breuk is de publicatie van een essaybundel van Maron bij uitgeverij Loschwitz uit Dresden die als extreemrechts bekend staat. Fischer wil niet dat auteurs bij twee uitgevers publiceren en is van mening dat uitgever Antaois, waar Loschwitz deel van uitmaakt, grensoverschrijdende racistische boeken publiceert.

Thea Dorn, auteur en presentator van het invloedrijke Duitse boekenprogramma Das literarische Quartett, zegt in Der Tagesspiegel dat er een intimiderend signaal aan alle schrijvers uitgaat van Fischers beslissing. ‘O wee als jullie van de gebaande paden afwijken. O wee als jullie het morele Reinheitsgebot schenden!’ Schrijfster Katja Lange-Müller pleit voor een ‘veelvoud aan argumenten, ook ruzie moet een democratie eigenlijk van vleugels voorzien, niet verlammen’.

De dichter Durs Grünbein snapt niet wat Maron heeft bewogen om een boek bij een rechtse uitgever te publiceren, maar wijst de houding van Fischer af. ‘We moeten weer leren om over teksten te praten en niet over posities’, aldus Grünbein in Die Zeit. Iris Radisch, recensent van Die Zeit, schrijft dat Fischer een grote fout gemaakt heeft door Maron eruit te gooien. Ze spreekt van een ‘ijskoude daad’. Radisch schrijft ook dat Fischer een manuscript over Marons hond ongelezen heeft afgewezen. Eerder gaf Fischer wel een boekje over kraaien uit, een bijproduct van Marons roman Munin oder Chaos im Kopf (2018) waarin een van de personages een sprekende kraai is.

De schrijvers Jörg Bernig en Uwe Tellkamp verklaren zich in een open brief solidair met Maron, van wie Fischer sinds 1981 negentien boeken, waaronder enkele bestsellers, heeft uitgegeven. Tellkamp heeft ook een boek bij Loschwitz gepubliceerd. Hij liet zich in 2018 zeer negatief uit over vluchtelingen. Hij beweerde dat meer dan 95 procent van de buitenlanders die naar Duitsland komen niet op de vlucht zijn voor oorlog en vervolging, maar op zoek zijn naar een uitkering. Uitgeverij Suhrkamp, die Tellkamps bestseller De toren (winnaar van de Deutsche Buchpreis) uitgaf, distantieerde zich op Twitter direct van Tellkamps uitlatingen. Van een publicatieverbod bij Surhkamp was geen sprake.

Maron had al een contract met Fischer voor een essaybundel die volgend jaar in het voorjaar zou verschijnen ter gelegenheid van haar tachtigste verjaardag. Die overeenkomst heeft ze nu opgezegd. Ze wil niet meer bij Fischer publiceren. Het is nog niet bekend wat er met het reeds verschenen werk van Maron gebeurt. Eerder gaf Fischer aan dat het de boeken van Maron blijft publiceren. Of Maron dat goed vindt, is niet bekend.

(Foto: Monika Maron op de Leipziger Buchmesse in 2018. Foto van Heike Huslage-Koch / CC BY-SA 4.0)