21/11/2021

Betwistbare wet van mannelijke barbaarsheid

De gedichten in En daarenboven blond van Corinne Hoex vallen op doordat ze erg kort zijn. Ze staan gegroepeerd in series en zijn thematisch geordend. Het overheersende thema van de gehele bundel is het slachtofferschap van jonge meisjes en vrouwen, die geobjectiveerd worden, geseksualiseerd, geslagen, aangevallen, en ten minste symbolisch verkracht. Het beeld van de mannen is deze bundel is vooral dat van de wrede, egoïstische sadist die zijn eigen gedrag nog probeert te verdedigen ook:

Het was een aanfluiting.
Een klap in hun gezicht.
Die naïviteit.
Die staat van genade.
Een schande, gromden ze.
Ze moesten wel slaan.

Me redden, het zou hun lukken.
Me van mijn waanzin genezen.
Hun vurige lendenen, zwoeren ze, zouden de duivel verjagen.
Zouden me de slangen der hoogmoed uit laten braken.

Dit zijn twee losse gedichten en ze staan in de bundel op aparte pagina’s. Ze dragen dezelfde boodschap: er is iets mis met het meisje (naïef, staat van genade, waanzin) en een man gaat haar redden door haar geweld aan te doen (slaan, vurige lendenen). Als een lezer dit soort gedichten achter elkaar leest, dreunt de boodschap na. Alles aan een meisje, waar ze niets aan kan doen, kan een reden zijn om haar wat aan te doen. Haar kapot maken is een natuurwet waar een man aan moet gehoorzamen. Dit blijkt ook uit het motto van Annie Ernaux uit Meisjesherinneringen: ‘Niet aan hem onderwerpt ze zich, maar aan de onbetwistbare, universele wet, de wet van een mannelijke barbaarsheid die ze vroeg of laat toch zou hebben ondergaan. Die wet is bruut en smerig, maar dat is nu eenmaal zo.’ Het effect van de bundel is dat de lezer (ongeacht sekse of gender) opstandig wordt en die wet van ‘mannelijke barbaarsheid’ niet als een onbetwistbare natuurwet accepteert, maar ertegen wil vechten.

In deze vertaling staan de gedichten ook in het Frans, waarin ze geschreven zijn. Dat geeft ook de lezer die de Franse taal niet machtig is een idee van ritme en (klank)herhaling die soms niet perfect te vertalen zijn. In zekere zin versterken de inhoud (de vertaling) en de vorm (het origineel) elkaar zo. De meest effectieve manier van lezen is echter om per serie de gedichten snel achter elkaar te lezen, doordat ze zo met elkaar verbonden zijn dat ze samen een verhaal, een boodschap vormen. Daarom is de vraag waarom elk gedicht op een nieuwe pagina staat er per pagina het gedicht in twee talen gedrukt is. Misschien is de leeservaring anders als de gedichten direct achter elkaar afgedrukt werden. Zo staan hieronder de vier laatste gedichten die zo op elkaar inwerken dat ze ook als strofes van eenzelfde gedicht te lezen zijn. De uitwerking van vrouw als vlinder is even origineel als bruut:

Je denkt dat je iets hoort kraken.
Voelt dat je vochtige vleugel zich ontvouwt.
Je denkt dat je met de punt van een poot de wereld aftast.
Ach, arm schatje, denk er niet aan:
elke uitweg is afgezet.

Gespreide vleugels.
Vanzelfsprekend heb je gespreide vleugels.
Vastgepind op een kurkplaat.
Onder glas.
Boven het bed.

De speld heeft een punt en een kop.
De punt prikt pal door mijn hart.
De kop erboven kijkt toe.

Net waar het moet.
Net wat moet.
Wellust van de speld die me uitverkiest.