Skiën in de Koude Oorlog

Karl Marlantes’ Koude triomf moet doorgaan voor een spannende roman, maar dat is het allerminst; er zit in de hele roman geen greintje spanning. En dat is jammer. Het roept de vraag op wat voor een roman Karl Marlantes met Koude triomf heeft willen schrijven.

Marlantes ontdekte het schrijverschap toen hij de ervaringen die hij opdeed in de Vietnamoorlog ging optekenen. Het resulteerde veertig jaar na dato in zijn debuut, het magnifieke Matterhorn (2010). Het is, gedeeld met Denis Johnsons Een zuil van rook (2007), qua scope en omvang de beste Vietnam-roman. Een fundament derhalve voor een gedegen schrijverschap. Maar de opvolger, de baksteen De rivier (2019), viel bepaald niet mee, wat ook zomaar kan gelden voor Koude triomf.

Marlantes heeft de historische setting van de roman goed gekozen. Het tijdsgewricht – Finland, 1946 – is dat van de onzekerheid, van waartoe te behoren. En dat is uitermate ingewikkeld. Finland was namelijk afwisselend bondgenoot van zowel Duitsland als Rusland. Maar als die beide landen met elkaar in oorlog verwikkeld raken, wie steun je dan? En is Rusland – de traditionele vijand van Finland – dan een bondgenoot als Amerika de oorlog verklaart aan Duitsland en de Russen dat ook doen? In 1946 laat Finland zowel de Russen toe als de Amerikanen. In die realiteit arriveert Arnie Koski met zijn vrouw Louise als Amerikaans zaakgelastigde in Helsinki. Koski is een soort van een oorlogsheld en een nazaat van de Finnen die in De rivier naar Amerika geïmmigreerd zijn. Mooi dat hier Koude triomf voortborduurt op De rivier.

Wat er dan gebeurt, in dat wankele politieke landschap, is dat de aangeschoten officier Koski een Russische officier, met wie hij overigens uitermate sympathiseert, uitdaagt voor een skiwedstrijd over zo’n 500 kilometer. Vanuit haar eigen motivatie, financiering van een weeshuis, hangt Louise Koski die skiwedstrijd aan de grote klok. En dat kan natuurlijk niet, als de Koude Oorlog op het punt van beginnen staat en de Amerikaanse en Russische mogendheden zich ingraven: daar komt gedonder van.

Enfin, heel veel dingen gaan mis, wat dus zoals gezegd de vraag oproept: leveren de dingen die misgaan een spannende roman op? Nee. Vanwege de zeer matige beschrijvingen (van wat dan ook) en de bijzonder globale karakteriseringen van de hoofdpersonages – je komt niet bij ze naar binnen; je glijdt erlangs – beklijft Koude triomf een weinig, een té weinig. Op dat punt slaagt de roman dan ook niet, ondanks de bijzonder interessante setting: de positie van Finland in 1946. In Koude triomf komen historisch interessant en thriller-spannend dus allerminst samen.
Lees Matterhorn.

Wiebren Rijkeboer

Karl Marlantes – Koude triomf. Vertaald door Frans Reusink. Meulenhoff, Amsterdam. 380 blz. € 24,99.

Lees hier het interview dat Guus Bauer Marlantes afnam.