De vrouw met de sleutel past naadloos in oeuvre Vonne van der Meer

In de nieuwste roman van Vonne van der Meer, De vrouw met de sleutel, moet een vrouw van middelbare leeftijd uit financiële nood een nieuwe baan zoeken. Ze kan, naar eigen zeggen, vrijwel niets, maar iedereen vond altijd dat ze zo’n mooie stem had en zo ontstaat het idee om als voorlezer aan het werk te gaan. De hoofdpersoon zet vervolgens zonder haar dierbaren iets te vertellen een advertentie in een dagblad en al snel kan ze aan het werk.

Er wordt onder meer voorgelezen bij een wat norsige stewardess, een jong meisje dat niet meer uit haar kamer komt en een eeuwige vrijgezel. Personages die in een paar zinnen raak worden neergezet. Deze vertelstructuur is een slimme zet van Van der Meer die, zo blijkt nu toch wel na vijfentwintig jaar schrijverschap, ervan houdt om een roman te schrijven die eigenlijk uit meerdere korte verhalen bestaat.

Wat heel aardig is aan De vrouw met de sleutel is dat de verhalen die de hoofdpersoon voorleest ook afgedrukt staan in het boek. Verhalen die inderdaad meer dan geschikt zijn om te voor te lezen, die de schrijnende kanten van het ouder worden overduidelijk schetsen en die ook bij de gewone lezer langer dan gemiddeld door het hoofd blijven spoken. Bovendien slaagt Van der Meer er goed in om ieder verhaal een andere toon mee te geven.

Het boek zit stampvol met verwijzingen naar andere literaire werken en daarin maakt Van der Meer op bladzijde 110 opeens een heel bijzondere keuze. ‘Ik liep door, ik ken mezelf, in deze stemming zou ik tegen mensen opbotsen en geen sorry zeggen omdat ik meende dat zij tegen mij opbotsten. Ik zou een verkoper aanschieten en een verkeerde toon aanslaan. Die boekverkoper zou vanavond zijn vrouw afbekken, of ruzie zoeken met een collega, die op zijn beurt weer enzovoort. Het chagrijn zou escaleren en eindigen in een gruwelijke moord, net als in dat boek waarvan ik de titel vergeten ben.’ Dit citaat is namelijk overduidelijk een verwijzing naar Van der Meers in 2004 verschenen roman Ik verbind u door. Een inside joke voor de Van der Meer-kenners?

Natuurlijk doet De vrouw met de sleutel qua onderwerp wel denken aan dat wereldberoemde boek dat ook over voorlezen gaat: De Voorlezer van Bernhard Schlink. Van der Meer is zich daarvan bewust en verwijst in De vrouw met de sleutel daarom expliciet naar Schlink. Ook qua structuur komt er de nodige intertekstualiteit om de hoek kijken, want de vergelijking met beroemdste vertelster ooit, Scheherazade, ligt er wel duimendik bovenop. De schrijfster kopt waarschijnlijk daarom ook deze vergelijking zelf in.

Aan het slot van De vrouw met de sleutel blijkt uiteindelijk dat de roman nog meer een boek over schrijven is dan over voorlezen: hoe maak een je een verhaal, hoe verzin je een plot, het komt allemaal aan de orde. Als een verbreding van het oeuvre van Van der Meer is De vrouw met de steutel al met al niet te beschouwen, maar de originele korte verhalen en vlotte manier waarop personages neergezet worden, maken het toch tot een lezenswaardig boek.

Cilla Geurtsen

Vonne van der Meer – De vrouw met de sleutel. Contact, Amsterdam. 192 blz. € 18,95.