Een juxtapositie van slang en serene taal

Junot Díaz was in 2007 de literaire sensatie van Amerika met zijn roman The Brief Wondrous Life of Oscar Wao, waarmee hij de Pulitzer Prize won. Het is een aangrijpend én geestig verhaal over de corpulente immigrant Oscar die leeft in het getto van New Jersey. In deze roman, net als in zijn korte verhalen, zet Díaz virtuoos de taal van de straat om in ritmische zinnen. De spreektaal van de jeugd wordt bij Díaz literatuur:

What you doing? Ana asked.
Like nothing.
Like let’s go to a movie, then.
Like OK, he said.

Het werk van auteurs als Díaz en Zadie Smith is een uitstekend tegenargument voor de bewering dat het taalgebruik van de jeugd het Engels vervuilt. De tweede verhalenbundel van Junot Díaz, This Is How You Lose Her, is een waardig vervolg op zijn roman uit 2007. Met deze bundel werd hij recentelijk genomineerd voor de National Book Award for Fiction. Ook ontving Díaz de zogenaamde ‘Genius Grant’ van The MacArthur Foundation, waar een bedrag van een half miljoen dollar aan verbonden is. De rode draad van de negen verhalen die de bundel bevat is, net als in The Brief Wondrous Life of Oscar Wao en Díaz’ debuutbundel Drown, de wereld van de Dominicaanse immigranten in Amerika. De centrale stem is die van Yunior, een personage dat eveneens voorkomt in een aantal verhalen uit Drown.

‘I’m not a bad guy. I know how that sounds – defensive, unscrupulous – but it’s true. I’m like everybody else: weak, full of mistakes, but basically good. Magdalena disagrees though. She considers me a typical Dominican man: a sucio, an asshole.’

Dit is Yuniors opening in het eerste verhaal ‘The Sun, the Moon, the Stars’. Magdalena en Yunior hebben beiden gelijk: Yunior is geen slechte man, maar hij gedraagt zich wel slecht. Magdalena is boos op Yunior omdat hij is vreemdgegaan. Ze kwam erachter ‘because homegirl wrote her a fucking letter. And the letter had details.’ Yunior zegt dat hij menselijk, al te menselijk is. Hij is zwak en gebrandmerkt door fouten, maar bij Yunior bepaalt zijn zwakte zijn leven. Zijn obsessie voor vrouwen en seks maakt hem weerloos.

Door de seksuele drift van Yunior kan hij zich niet lang binden aan één vrouw. In het laatste verhaal ‘The Cheater’s Guide to Love’ raakt hij hierdoor in een depressie. Zijn verloofde heeft hem verlaten omdat hij in zes jaar tijd met vijftig verschillende vrouwen heeft geslapen.

‘She could have caught you with one sucia, she could have caught you with two, but as you’re a totally batshit cuero who didn’t ever empty his e-mail trash can, she caught you with fifty! Sure, over a six-year period, but still. Fifty fucking girls? Goddamn.’

Yunior komt erachter dat hij net zo zedeloos is als zijn vader en broer:

‘Both your father and your brother were sucios. Shit, your father used to take you on his pussy runs, leave you in the car while he ran up into cribs to bone his girlfriends. Your brother was no better, boning girls in the bed next to yours. Sucios of the worst kind and now it’s official: you are one, too.’

Het is goed mogelijk dat de opvoeding van Yunior grote invloed heeft gehad op de ontwikkeling van zijn seksuele obsessie.

In de verhalen, zoals dat ook het geval was in Oscar Wao, is de humor tragisch en de tragiek humoristisch. Rafa, de broer van Yunior, wordt gediagnosticeerd met kanker. In het verhaal ‘The Pura Principle’ heeft Rafa geen zin om thuis te blijven, maar ‘Mami tried to keep his ass home’. Yunior is geen steun voor zijn moeder, want hij is bezig een blank meisje te versieren. Hij klaagt dat Rafa alles mag van hun moeder, terwijl ze voor hem veel strenger is: ‘With me she yelled and cursed and hit, but with him she sounded as if she was auditioning for a role in a Mexican novela. Ay mi hijito, ay mi Tesoro.’ Rafa zal uiteindelijk overlijden aan zijn ziekte.

Maar achter Yuniors machogedrag schuilt fragiliteit, die voortkomt uit de onzekerheid van een jonge immigrant. Zijn vader woonde en werkte al jaren in de VS voordat Yunior met zijn moeder en broer de oversteek maakte. Het verhaal ‘Invierno’ is de dissonant van de bundel. De tragiek is dominant doordat humor, alom tegenwoordig in de andere verhalen, grotendeels ontbreekt. In ‘Invierno’ vertelt Yunior over zijn recente aankomst in Amerika en zijn jeugd als kersverse immigrant in zijn nieuwe thuisland. Hij en zijn broer Rafa mogen van hun ouders niet naar buiten vanwege de kou en door het verplichte binnen zitten kijken ze uren achtereen naar de tv. Ze zien de eenzaamheid van hun moeder in het koude  New Jersey, sociaal geïsoleerd omdat ze de taal van haar nieuwe thuisland niet spreekt.

Het taalgebruik van Yunior is onweerstaanbaar en dat komt vooral door het schitterende proza van Díaz: hij schrijft ritmische zinnen met een perfecte timing. De stijl van Díaz is een combinatie van Jay-Z en Ernest Hemingway; een juxtapositie van slang en serene, onopgesmukte taal. Door deze contrasterende stilistische kenmerken is de taal een perfecte uitdrukking van de inhoud: een beschrijving van Yunior die complex is in al zijn eenvoud.

Koen Schouwenburg 

Junot Díaz – This Is How You Lose Her. Faber & Faber, Londen. 214 blz. € 15,99.