De dag dat alles anders werd

Zowel auteur, illustrator en grafisch ontwerper Paul Verrept als illustratrice Ingrid Godon verdienden al ruimschoots hun sporen in de jeugdliteratuur. De intense samenwerking tussen het meermaals bekroonde duo resulteerde vorig jaar nog in het filosofisch getinte De bank. Gebaseerd op zijn eigen jeugdherinneringen schreef Verrept Porselein in opdracht van muziektheater ‘Transparant’. Vijf jaar nadat de voorstelling lovend werd ontvangen, verschijnt het boek nu bij de Vlaamse uitgeverij De Eenhoorn.

porseleinDe anonieme ik-verteller wordt als sterk observator van stemmingen en gevoelens geportretteerd. Hij leeft van zintuiglijke indrukken en heeft oog voor de kleinste veranderingen in zijn omgeving. Het venijn zit ‘m dan ook in een schijnbaar onbeduidend zinnetje: ‘Het lijkt een gewone dag.’ Dat daarvan geen sprake kan zijn, blijkt onmiskenbaar uit het verdere verhaalverloop en cumuleert in een onheilspellende aankondiging. Het felblauwe lettertype zet de draagwijdte van de boodschap extra in de verf:

Porselein was negen jaar toen hij de veertien treden naar de woonkamer opliep. Hij wist van niets.

Verrept weet de spanningsboog feilloos op te bouwen. Zijn uitgepuurde, van alle emoties ontdane schriftuur dwingt om tussen de regels te lezen. De korte, haast spaarzaam uitgewerkte zinnetjes maken de beklemming van het hoofdpersonage voelbaar. Hoewel, kan je als lezer voorbereid zijn op het ondenkbare? Met medeweten van het dienstmeisje wordt Porselein door z’n overbezorgde moeder opgesloten:

Ik sta stijf naast mijn bed in de vreemde kamer als mijn moeder mij indringend aankijkt en zegt: ‘En nog iets, Porselein, kom niet in de buurt van het raam. Laat het gordijn gesloten. Je kan niet tegen het licht. Beloof je dat, jongen?’

Een ingrijpende verhaalwending, die zowel in woord als beeld weet te raken. Bediende illustratrice Ingrid Godon zich tot nog toe vooral van verschillende tinten blauw, dan verandert het kleurenpallet subtiel en doet een bleek geel zijn intrede. Haar personages blijven vooralsnog ongrijpbaar. Ze worden niet volledig ingekleurd, alsof het hen aan iets ontbreekt, en ze nog geen volwaardige identiteit bezitten. Godon zet sterk op expressie in; haar personages houden hun ogen herhaaldelijk gesloten, alsof ze de werkelijkheid niet kunnen of willen zien. Ze leiden een ‘schijn-bestaan’, deels verborgen in schaduwen of letterlijk achter zwarte vlekken.

Hoewel Porselein en z’n moeder een groot deel van de dagen samen doorbrengen, leidt dit nauwelijks tot interactie. De overbeschermende moederfiguur wordt in al haar wanen sterk geportretteerd. Verrept toont ook mededogen; aan de extreme beschermingsdrang ligt vooral veel verdriet ten grondslag. Tussen de regels blijkt dat Porseleins moeder de draagkracht van haar daden wel degelijk beseft, maar vanuit onmacht en een uiterst gespannen houding niet anders kan handelen.

Porselein wordt steeds vaker door een onbestemd verlangen naar vrijheid gedreven. Aangezien een reële vlucht vooralsnog niet tot de mogelijkheden behoort, fantaseert hij een imaginaire vlucht. In dit surreële verhaal lopen droom, fantasie en werkelijkheid dan ook naadloos in elkaar over.

Soms weet ik niet of ik slaap of wakker ben.

Naarmate het verhaal vordert, integreert Godon in illustraties steeds meer tinten geel. Ze contrasteren sterk met de kille sfeer, opgeroepen door allerhande schakeringen in blauw. Het leidt tot een verrassende visuele apotheose, waarin de lezer zich schier eindeloos kan verliezen.

Net zoals eerder werk overtuigt ook Porselein als een zeldzaam pareltje. In deze bijzonder fraaier uitgave krijgen tekst en illustraties nog de ruimte die ze verdienen. Woord en beeld gaan dan ook een geslaagde alliantie aan en vertellen dit zowel ingrijpende als gevoelige verhaal samen. Alweer een sterk staaltje van vakmanschap.

Jürgen Peeters

Paul Verrept & Ingrid Godon – Porselein. De Eenhoorn, Wielsbeke, 72 blz. € 16.50.