‘Homo’s, Joden, negers, Turken of vrouwen’

Toen Paul Sebes in 2008 het boek Bestseller; wat elke beginnende schrijver moet weten liet verschijnen was dat niet de eerste verzameling schrijftips, noch was hij toen hij samen met Caroline van Gelderen tien jaar eerder zijn bedrijf startte de eerste literair agent in ons land. Sebes was wel anders, werd door het establishment met een schuin oog bekeken als iemand die het alleen maar om de pegels te doen was, maar is met zijn agentschap een niet meer weg te denken onderdeel van het boekenlandschap. Als klap op de vuurpijl zien we Sebes samen met zijn onafscheidelijke medefirmant Willem Bisseling vanaf donderdag op de publieke televisie samen met Saskia Noort een realityshow presenteren, waarin bekende Nederlanders het schrijfvak onder de knie proberen te krijgen.

In de acht jaar sinds de vorige eerste editie van zijn handleiding verscheen is binnen en buiten het bedrijf het nodige veranderd, wat aanleiding was om met een herziene, geactualiseerde vijfde druk te komen, met Bisseling als mede-auteur. De heren bouwen daarin als vanouds voort op eigen ervaringen en wat grootheden als Stephen King over het vak schreven. Dat maakt het een mooie combinatie van nuttige tips waar iedereen iets aan heeft en net als in Kings On writing fijne anekdotes uit het echte leven, maar dan anders, want de enorme hoeveelheden drank en drugs die hij al schrijvend wegwerkt schitteren hier door afwezigheid.

De tips strekken zich niet alleen tot het schrijven uit, waarbij geen gemeenplaats gemeden wordt (zo schijnt het belangrijk te zijn om als je een boek wilt schrijven dat gewoon te doen, en niet iets anders, en moet je er voor zorgen dat je fouten vermijdt die de tijdelijke opheffing van ongeloof opheffen), maar ook tot wat daarna komt, de belangrijkste fase: het aan de uitgever en de man brengen.

bestsellerAan de andere kant van het spectrum wordt met de ogen van een strenge redacteur op microniveau naar teksten gekeken. Het grappige is, dat je daardoor ook anders gaat lezen. In een zin als: ‘Sommige uitgeverijen die acht jaar geleden nog floreerden, zijn inmiddels opgegaan in andere uitgeverijen of zijn gewoonweg failliet, zijn verdwenen of zijn van naam veranderd’ bijvoorbeeld kan drie keer ‘zijn’ en één keer ‘uitgeverij’ weg, terwijl ik ook de stoplap ‘gewoonweg’ gewoonweg zou schrappen. Verder staan er van die handige dingen tussen als dat je een back-up moet maken van je werk en hoe je dat het makkelijkst kunt doen. Dat klinkt open deur, maar je zult ze de kost moeten geven.

Ik – maar wie ben ik – kan me moeilijk voorstellen dat iemand met schrijfambities na lezing van het boek zijn tekstverwerker niet aan de wilgen hangt. Het boek is in wezen een soort zeef, om de tsunami van hoopvollen wat uit te dunnen vooraleer de vloedgolf aan kansloze manuscripten des agenten brievenbus bereikt. Een schrijver moet van de heren alles beheersen, tot ver achter de komma, maar zich daar tegelijkertijd bij het schrijven niets van aantrekken. Niet bang zijn voor het oordeel van je moeder, maar je innerlijke beest loslaten, bijvoorbeeld als je hoofdpersoon ‘de vreselijkste dingen denkt over homo’s, Joden, negers, Turken of vrouwen.’ Een interessante opsomming waar ik in een ander verband, ik denk aan een literaire thriller, graag nog eens op terugkom, en ook nog eens een anno 2016 dappere stellingname in onze tot op het bot gespleten literatuur. Intussen moet ze terwijl ze aan het vuilbekken is met voorbijgaan aan de gevoelens van haar moeder ook nog aan allerlei technische zaken in de gaten houden. Schrijven, ik vat het even samen, is een vak – dat slechts weinigen beheersen en dat zal ondanks deze prettig leesbare handleiding altijd zo blijven. Wat misschien maar goed is ook.

Enno de Witt

Paul Sebes & Willem Bisseling – Alweer een bestseller; Schrijftips en belevenissen van twee literair agenten. Querido, Amsterdam. 256 blz. € 17,50.