De Nobelprijs voor de Literatuur 2017, de 110de, is toegekend aan de Engelse schrijver Kazuo Ishiguro. Dat heeft de Zweedse Academie in Stockholm zojuist bekendgemaakt. De schrijver heeft in [zijn acht] ‘romans met grote emotionele kracht de afgrond beneden ons denkbeeldige gevoel van verbinding met de wereld blootgelegd’, luidt de beknopte toelichting.

Op Twitter zegt de jury dat de belangrijkste thema’s in het werk van Ishiguro ‘herinnering, tijd en zelfbedrog’ zijn.

Sara Danius, die als permanent secretaris van de Zweedse Academie het nieuws bekendmaakte voor een zaal vol journalisten en fotografen, zegt: ‘Als je Jane Austen met Franz Kafka mengt, heb je Kazuo Ishiguro in een notendop, maar je moet er wel een beetje Marcel Proust aan toevoegen.’

De Nederlandse uitgever van het werk van Ishiguro, Atlas-Contact, citeert op zijn website de eerste reactie van de laureaat:

‘Dit is fantastisch en totaal onverwacht nieuws. Het komt op een moment dat de wereld in onzekerheid verkeert over waarden, leiderschap en veiligheid. Ik kan alleen maar hopen dat de enorme eer die mij nu te beurt valt de krachten voor welwillendheid en vrede aanmoedigt, al is het maar een klein beetje’.

Kazuo Ishiguro werd op 8 november 1954 geboren in Nagasaki in Japan. Toen hij vijf jaar oud was, verhuisde het gezin naar Guildford in Engeland. Hij behaalde academische graden aan de universiteiten van Kent en East Anglia. Sinds 1982 heeft hij de Britse nationaliteit. Het Japans beheerst hij naar eigen zeggen slecht.

Zijn bekendste boek is waarschijnlijk The remains of the day  waarvoor hij in 1989 de Man Booker Prize ontving. In 1993 werd het boek verfilmd met Anthony Hopkins en Emma Thompson in de hoofdrollen. Zijn meest recente roman is The Buried Giant (2015), in het Nederlands vertaald als Vergeten reus.

Eerder werk van Ishiguro: A Pale View of Hills, zijn debuut uit 1982, An Artist of the Floating World, When We Were Orphans, Never Let Me Go en Nocturnes: Five Stories off Music and Nightfall. De laureaat schreef ook korte verhalen en scripts voor film en televisie. Zijn werk werd veelvuldig vertaald. Zijn tweede boek werd onderscheiden met de Whitbread Prize (1986). In Frankrijk is Ishiguro in 1998 als ridder opgenomen in de Ordre des arts et des lettres.

In de eerste persreacties op de toekenning van de Nobelprijs aan Ishiguro overheerst het gevoel van verrassing. Volgens de wedkantoren maakten Haruki Murakami (Japan),  Ngugi Wa Thiong’o (Kenia) en Margaret Atwood (Canada) meer kans om door de Zweedse Academie uitverkoren te worden;  Ishiguro werd nauwelijks genoemd als kandidaat.

Salman Rushdie is een van de eerste collega’s die Kazuo Ishiguro feliciteert:

Veel gelukwensen voor mijn oude vriend Ish, wiens werk ik bemin en bewonder sinds ik A Pale View of Hills las. En hij speelt ook nog gitaar en schrijft songs! Roll over Bob Dylan.

(Bij The Guardian meer reacties.)

Vorig jaar ging de onderscheiding niet onomstreden naar Bob Dylan. Ironisch is dat Ishiguro in zijn jonge jaren tevergeefs probeerde een carrière als singer-songwriter op te bouwen. De winnaar 2017 schreef liedjes voor het album Breakfast on the Morning Tram (2007, Grammy-nominatie) van jazzzangeres Stacey Kent. (Luister hier naar ‘The Ice Hotel’.)

Aan de Nobelprijs voor Literatuur is een geldbedrag van ruim een miljoen euro verbonden. De allereerste Nobelprijs voor Literatuur ging in 1901 naar de Franse auteur Sully Prudhomme. Zie hier de volledige lijst Nobelprijswinnaars in deze categorie.

Nooit viel een Nederlands(talig)e schrijver de prijs ten deel. Vrouwen vormen met 41 laureaten een minderheid onder de winnaars van de meest prestigieuze literatuurprijs ter wereld. De gemiddelde leeftijd is 65 jaar. Daar zit Ishiguro met zijn nog net geen 63 jaar iets onder. Rudyard Kipling was in 1907 met 41 jaar de jongste winnaar ooit, Doris Lessing was met haar 88 jaar in 2007 de oudste.