Heksenjacht

Stel je voor dat het contact met je broer al jarenlang weg is. Dan krijg je opeens de tijding dat hij dood in huis gevonden is. Samen met je zus ruim je het huis op en stuit je op een enorme hoeveelheid porno, waaronder kinderporno. In de autobiografische roman Harnas van Hansaplast van Charlotte Mutsaers schrikken de zussen van die vondst. Ze proberen er zo snel mogelijk vanaf te komen.

‘Wou je dan geld verdienen met de kinderporno van je broer?’
‘Waarom niet? Hij zou dat vast een goed idee hebben gevonden.’

Zo gezegd, zo gedaan en het ‘onfrisse varkentje’ wordt gewassen. Het is een hilarische scène van twee oudere dames die naar een pornowinkel gaan. Hilarisch met een harde ondertoon, want de berg porno symboliseert ook het uitzichtloze isolement van hun broer.

In de Volkskrant gaf Mutsaers een interview aan Sara Berkeljon, die schrijvers meestal ontlokt hoeveel leed in hun boeken waargebeurd is, het liefst iets met ziekte en dood. Mutsaers zei:

‘Toen we het vonden, bij het uitruimen, dachten we zelfs: o jee, straks zijn wíj erbij. Je weet het allemaal niet. Daarna dacht ik: het is handel, we gaan het gewoon verkopen. Dus ik was ook immoreel, ha ha! Maar we kregen het gewoon niet in vuilniszakken, zo veel was het. O, o, o.’

Mutsaers bleef dus trouw aan haar roman. Wat ze had moeten zeggen was: ‘Die kinderporno hebben we meteen vernietigd, wat schandalig! Foei! De rest hebben we verkocht.’ Dat had haar een enorme hoop ellende bespaard, want op Twitter begonnen schrijvers een heksenjacht waarbij ze zelfs de Amsterdamse politie betrokken om Mutsaers zo snel mogelijk aan te geven. Daarmee werd een fictief gegeven – Mutsaers ontkende later dat ze kinderporno had doorverkocht – een strafbaar feit voor moraalridders die op bloed uit waren en het boek niet gelezen hebben. De roman is niet alleen een beschrijving van het leven van de broer, maar ook een zelfportret, waarbij de schrijfster onderzoekt in hoeverre zij op haar broer lijkt. Hoe kunnen mensen uit hetzelfde gezin, zo verschillend eindigen? Die identificatie wordt ver doorgevoerd in het boek en radicaal overgenomen in het interview met Berkeljon. Dat subtiele gegeven is onder alle negatieve publiciteit vermorzeld door haar collega’s.

Coen Peppelenbos

Deze column verscheen eerder in een sterk andere vorm in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden op 4 november 2017.