Masja, Dasja, Sasja

De jonge schrijver Tobias Wals, hij is van 1993, neemt nu eens niet Amsterdam als locatie voor zijn debuut, maar de Oekraïense hoofdstad Kiev. Hij woonde daar zelf ook lange tijd, als student Russisch die Oekraïens ernaast deed. Toch moeten we de belevenissen van Tobias Muilwijk, de hoofdpersoon van de roman, volgens een waarschuwing voorin Kiev op de bodem van een glas niet voor waargebeurd aannemen. De samenhangende verhalen (al wordt de term verhalenbundel zorgvuldig vermeden) zijn ‘zwaar gefictionaliseerd’ stelt de auteur.

De verhalen concentreren zich rond een armoedig hostel met stapelbedden in Kiev waarin vooral jonge mensen uit de hele wereld die niet al te veel geld te besteden hebben aanspoelen. Dat betekent vooral veel drinken en verliefd worden op Oost-Europese dames die proberen een man uit het westen aan de haak te slaan. Als man moet je zorgen dat je zo’n vrouw weer op tijd dumpt. Er worden in dit boek nogal veel van dat soort clichématige vrouwen opgevoerd en afgedankt. Ze zijn inwisselbaar, of, zoals een van de personages opmerkt: ‘Ik heb nog steeds moeite met die Oekraïense namen, zeker bij meisjes… Masja, Dasja, Sasja, Natasja, Nastja…’

Ondanks het materiaal dat Wals in handen heeft, weet Wals er niet iets literairs van te maken. Alsof hij nog geen greep heeft op de materie. Er komen ook te veel personages langs, te veel vrienden die slechts één verhaal meedoen en alleen maar als figurant optreden. Daarnaast maakt Wals de fout om op een gegeven ogenblik zijn hoofdpersoon te laten vertrekken uit het hostel, waardoor je het centrale punt in het boek verliest.

De verhalen in Kiev op de bodem van een glas blijven daardoor wat oppervlakkig. Soms probeert Wals het wel, bijvoorbeeld als Tobias met weer zo’n toevallige vriend die langskomt, gaat sleetje rijden op een plek waar in de Tweede Wereldoorlog duizenden mensen zijn omgekomen. Toch wordt het verhaal niet meer dan dit gegeven en mag je als lezer de symboliek zelf aanbrengen. Zo blijven wel meer verhalen te dun, zoals het slotverhaal over het illegale verblijf van Tobias in de Oekraïne. Veel gedoe over een paspoort, een visum, stempels en douanecontroles, maar uiteindelijk kan hij het land uit en ook gewoon weer in. ‘Maar het is zo’n enorme anticlimax! Ik bedoel, ik loop gewoon door de douane en krijg een stempel. Alsof er niets gebeurd is!’ Dat is een treffende zelfevaluatie van een boek waar meer in had gezeten.

Coen Peppelenbos

Tobias Wals – Kiev op de bodem van een glas. Van Oorschot, Amsterdam. 254 blz. € 19,99.

(foto Aan de Dnjepr: © Dolf Verlinden)

Deze recensie verscheen eerder in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden op 29 december 2017.