De chapbooks van de schrijvers uit de stal van ‘onbegrensd productiehuis’ De Nieuwe Oost worden omschreven als een EP, maar worden ondertussen driemaal gepresenteerd. In 2014 begon het Nijmeegse Wintertuin met hun agentschap en werden de eerste vier boeken gepresenteerd. Inmiddels zijn we bijna vier jaar verder en is de organisatie opgegaan in De Nieuwe Oost. Deze maand verschenen de chapbooks van Jelko Arts, Marjolein Takman en Marjolein Visser en daarmee staat het aantal publicaties op veertien. Daartussen zitten publicaties van schrijvers als Joost Oomen, Wout Waanders en Lotte Lentes.

Arts, Takman en Visser zijn zeker representatief voor de auteurs die De Nieuwe Oost in haar agentschap heeft opgenomen. Zo studeerde Takman in 2016 af aan de opleiding Creative Writing in Arnhem, Arts maakte al tijdens zijn studie Nederlands naam als schrijver, tekenaar en presentator en Visser publiceerde in 2014 ook al een chapbook. Ook toen al werden de boeken vergeleken met een EP: een visitekaartje dat het kunnen van de maker laat zien.

Hoewel heel verschillend is het opvallend dat alle drie de chapbooks beschrijven hoe enkele personen, zonder echt contact te krijgen, langs elkaar laveren. Bij Marjolein Takman gaat het om een leerling die met een jachtgeweer onderweg is naar haar school om wraak te nemen. Tegelijkertijd is het de eerste dag van Marianne, een jonge docent Duits die nog thuis woont bij haar ouders die ook werkzaam zijn als docent. Terwijl Marianne met een verschrikkelijke klas pubers te maken krijgt volgen we de naamloze leerlinge van haar huis richting de school. Aanleiding voor Jachtseizoen was bij Takman de gedachte dat er voordat iemand een moord begaat sprake is van een alledaagse dag. Die tussenwereld wilde ze vangen. Er wordt in de novelle dan ook veel gelopen en nagedacht: iets waar ze zelf eigenlijk een hekel aan heeft. Het broeierige ongemak voert ze prachtig op tot de laatste pagina’s.

In Chacun sa chance van Marjolein Visser volgen we hoe Amadou vanuit Mali naar Europa vlucht en Visser zelf richting het land afreist. Ze won in 2015 de VPRO Bagagedrager met het plan om zich in te leven in een uitgeprocedeerde asielzoeker. Die prijs voor jonge schrijvers lijkt inmiddels een stille dood gestorven, maar haar reisverhaal is nog online en (ingekort) in de VPRO Gids verschenen. Het ongemak dat Visser voelt verwoordt ze mooi: probeer maar eens met iemand te praten over zijn mislukte poging om naar Europa te reizen, het continent waar je zelf vandaan komt. Chacun sa chance is dan ook een mengeling van fictie en non-fictie geworden die overtuigend wordt gebracht. Een vorm die ze pas vond toen ze haar verhaal korter moest maken.

Ook Jelko Arts worstelde met de vorm van zijn verhaal. Evenals Visser nam hij deel aan het Slow Writing Lab van het Letterenfonds en zijn Hoe bijen de ruimte vullen was oorspronkelijk een proza tekst maar werd uiteindelijk een stripboek. De vader van hoofdpersoon Jelko is imker en brengt uren door met zijn bijen. Jelko is weer dol op lego. Waar de honingraten en legoblokjes perfect op elkaar passen schuurt het tussen vader en zoon. Dat onvermogen tot contact blijkt als Jelko een legobeurs bezoekt in het buitenland en als duidelijk wordt dat hij dagenlang rondliep met een blindedarmontsteking. Het onvermogen weet Arts mooi te vangen in de dialogen en in de tekeningen waarin de afstand tussen de personen nog eens vergroot wordt door kaders en zichtpunten (denk aan een goed geplaatst raamkozijn) die de hoofdpersonen van elkaar scheiden.

Veertien chapbooks later is er nog geen auteur die de stap heeft gemaakt naar een debuut bij een uitgever, maar dat is slechts een kwestie van tijd. Zo werkt Lotte Lentes aan een debuut dat bij Cossee zal verschijnen en het debuut van Lisa Weeda zal bij De Bezige Bij worden uitgebracht. Wat de toekomst brengt voor Arts, Takman en Visser is afwachten. De zoektocht die Arts en Visser hadden om tot de juiste vorm te komen laat zien dat ze nog alle kanten op kunnen. Misschien ben ik wel het nieuwsgierigst naar wat Takman gaat doen. Haar visitekaartje mag wel wat deuren doen openen.

Op de Avond van de grote beloftes presenteerden Jelko Arts, Marjolein Takman en Marjolein Visser hun chapbooks. Naast de presentaties in Nijmegen en Amsterdam (Perdu) is er ook nog een presentatie die zondag 29 april plaatsvindt in Boekhandel Dekker v/d Vegt te Nijmegen. Daar zal Marc van der Holst ook optreden. Hij maakt ook deel uit van het agentschap en publiceerde onlangs Dembrandt bij Atlas Contact.

Jelko Arts

Marjolein Takman

Maarten Praamstra