Voer voor sociologen

In de comicreeks Southern Bastards gaat het er bepaald niet zachtzinnig aan toe. Vriendelijkheid en compassie zijn ver weg in de serie die onlangs werd afgerond met de verschijning van een vierde paperback. In het low life redneck dorpje Craw County, Alabama worden zaken nu eenmaal niet uitgepraat, maar met honkbalknuppels ingepeperd. Logisch, want wie in Craw County woont, heeft niets te verliezen, behalve het wekelijkse potje American Football. Want daarin blinkt het dorpje uit: hun team is niet alleen zo goed als ongeslagen, ze zijn tot in de wijde omtrek gevreesd.

Die angst heeft een gezicht: het is de coach van het team, Uless Boss, die koste wat kost wil winnen. Lukt het niet op het veld, of vreest hij een sportieve zeperd, dan zorgt zijn onfrisse entourage er wel voor dat de sterspeler van de tegenpartij een zere knie heeft, of tegen een verdwaalde kogel is opgelopen. Zolang het team wint, is coach Boss ongenaakbaar en daar maakt hij handig gebruik van. Hij houdt het dorp in een op angst gebaseerde stalen greep. Door het hele verhaal zien we tot hoever zijn tentakels reiken. Iedereen houdt gepaste afstand en bemoeit zich vooral niet met zijn zaken.

En dan komt op een dag de bonkige Earl Tubb in het dorpje opdagen, terug van lang weggeweest, om het huis van zijn overleden vader leeg te halen. Vader Tubb was een gevreesde en rechtlijnige politieman die zich tegen coach Boss keerde en dat uiteindelijk met de dood moest bekopen. Earl – in een vlaag van onnozelheid – besluit het zaakje op te lossen, genoegdoening te eisen en de boel recht te trekken. En dan zien we pas echt hoe gecorrumpeerd het zuidelijke gehucht is.

In bijna 500 pagina’s ontrafelt zich een geschiedenis die alle kanten belicht en waarin het perspectief steeds wordt verlegd naar een ander personage: de brute hulpjes van de coach, de teruggetrokken en godvrezende bosbewoner, de blinde hulpcoach, de politieagent, de burgemeester en de dochter van Earl, Roberta Tubb. De lezer leert over de achtergronden, de motieven en vooral de moeilijke omstandigheden waarin iedereen opgroeide en zich een plaats probeerde te veroveren in de ingedikte, bekrompen zuidelijke samenleving.

Jason Latour (Spider-Gwen, Wolverine) tekent snel en hoekig, waarmee hij het macabere verhaal van Jason Aaron (Scalped, Avengers, Doctor Strange) nog vetter en afstotender maakt. De figuren zijn geraakt en aangetast door tegenspoed, op het wanstaltige af. Het is moeilijk om sympathie te voelen voor iemand, zelfs niet voor het achterlijke buurjongetje van Earl dat per ongeluk op de verkeerde plek is tijdens een verrassingsbezoekje van een groep gewapende en dronken wildemannen.

Wat Latour en Aaron daarmee bereiken is dat de lezer de hele kliek opgeruimd wil zien, van hoog tot laag. Iedereen die de status quo bewaakt is schuldig en dat is ongeveer het hele dorp, op een aantal kerkelijken na, die zich overigens volkomen afzijdig houden. Niemand is zonder zonde.

Het verhaal ontwikkelt zich naar de apotheose die geheel in de traditie van het dorp bloederig en overdadig is. In de slotscènes passeren alle beweegredenen de revue, iedereen krijgt zijn kans om de zaken te benoemen. Het heeft iets grotesks, maar past in de setting, net als het typische taalgebruik (‘Kicked them injuns onna knee is all’) en de uiterlijkheden van de dorpelingen: mouwloze shirts, petjes en dikke armen vol racistische tattoos. In dat verband is het leuk om te zien hoe de actuele politiek gaandeweg zijn intrede deed: in de serie die begon in 2014 en vier jaar duurde, sijpelt steeds meer van de actualiteit door, met verwijzingen naar Trump en alt.right, die hun achterban voornamelijk in plaatsen als Craw County vinden.

Southern Bastards kenmerkt zich door een bijzondere brutaliteit, die ergens iets eerlijks heeft. Als je niets hebt, behalve een potje beuken op vrijdagavond tegen een team uit een andere stad, dan gaat het in je lijf zitten. Dan richt je je alleen nog op genoegdoening. Veel meer is er niet in Craw County, ook al is het gebaseerd op angst, vijandigheid en agressie. En zie dan eens hoe actueel Southern Bastards is.

Stefan Nieuwenhuis

Jason Latour & Jason Aaron – Southern Bastards. Image Comics, Portland. 128 blz. per deel. Vier delen, van € 9,99 (deel 1) tot € 19,99 (deel 4).