Wat er niet is

Een van de terugkerende elementen in de korte romans van Robbert Welagen is de verdwijning van een van de hoofdpersonen. Ook in Antoinette is dat het geval al weet je in het begin van het boek nog niet om wie het zal gaan. We komen een man tegen bij een thermaalbad in Boedapest die uren wacht op Antoinette, zijn vrouw. Als ze niet komt opdagen gaat hij alleen naar binnen.

De rest van het verhaal speelt zich af binnen de lome rust van een van die karakteristieke baden van Boedapest. Een paar terloopse zinnen over het geluid kaarten de problematiek van het boek aan. ‘De gebruikelijke zwembadgeluiden – gespetter, gegil geplons – ontbreken hier. Een thermaalbad is een zwembad zonder kindergeluiden. Het wordt gedefinieerd door wat er niet is.’ De verteller denkt, terwijl hij rondzwemt in het binnen- en buitenbad, aan zijn huwelijk met Antoinette dat kinderloos is gebleven. Die kinderloosheid is voor zijn vrouw een steeds groter probleem geworden. Daar waar hij zich neerlegde bij de feiten, verloor zij zich in alternatieve therapieën. Ook hun huwelijk werd steeds meer getekend door dat wat er ontbrak. Uiteindelijk vertrekt Antoinette uit zijn bestaan.

Welagen behandelt normaal niet zo’n eenduidig thema in zijn romans; meestal behouden de personages iets onkenbaars. Met zo’n nadrukkelijk onderwerp als kinderloosheid binnen een huwelijk is dat nu minder het geval. De gang naar het ziekenhuis, de behandelingen, de maandelijkse spanning of het deze keer wel zal lukken zijn wat al te voorspelbare stappen in het verhaal. Het vluchtgedrag van Antoinette is goed te verklaren: ze wil weg van de toekomst waartoe haar lichaam haar had voorbestemd.

De ik-persoon kan zich wel neerleggen bij een kinderloos huwelijk, maar niet bij een leven zonder zijn vrouw. Ook in het badhuis ziet hij haar steeds opduiken. Levendige herinneringen aan de tijd dat ze elkaar voor het eerst ontmoetten in de Hongaarse hoofdstad. Zijn tocht door de baden lijkt een soort reiniging. Daarnaast is de associatie met een baarmoeder in een bad op lichaamstemperatuur natuurlijk ook snel gemaakt. Wellicht markeren de uren in het thermaalbad een soort wedergeboorte voor de hoofdpersoon al is zijn liefde voor Antoinette niet verdwenen na haar eenzijdige opzegging van het huwelijk. Tijdens de massage na het baden herinnert de hoofdpersoon zich de definitieve breuk, terwijl de pijn uit zijn lichaam wordt weggekneed. Een klassieke catharsis. Ondanks de voorspelbaarheid toch mooi.

Coen Peppelenbos

Robbert Welagen – Antoinette. Nijgh & Van Ditmar, Amsterdam. 112 blz. € 17,50.

Deze recensie verscheen eerder  in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden op 28 juni 2019.

Lees ook de recensie van André Keikes over dit boek.