Een inzicht gevende prequel

Ballade: Een kort, vaak gezongen dramatisch gedicht met veel herhalingen, tot in de 19de eeuw veelal mondeling overgeleverd. Toen trok de vorm de aandacht van romantici als Coleridge en Scott, die er de pure volkspoëzie in meenden te ontdekken. (Cultureel woordenboek.nl)

Zo’n tien jaar geleden waren de drie boeken uit de Hongerspelen-trilogie, De hongerspelen, Vlammen en Spotgaai, een enorm succes. Het gegeven van deze zogenaamde hongerspelen is, zoals bekend, gebaseerd op de mythe over de offerandes van jonge kinderen aan de Minotaurus. In het boek biedt de zestienjarige Katniss Everdeen zich als vrijwilliger aan om deel te nemen aan de Hongerspelen om haar zusje te redden. Uiteindelijk gaat Katniss het gevecht aan met het systeem, gesymboliseerd door president Snow. Alleen al in Amerika werd het eerste deel uit de serie meer dan 28 miljoen keer verkocht. Ook de films, het zijn er vier, waren zeer succesvol. Jennifer Lawrence werd er een superster door en Donald Sutherland zette een indrukwekkende interpretatie van president Snow neer.

In De ballade van slangen en zangvogels gaan we terug naar Panem: een land waar je de resten van de Verenigde Staten van Amerika in herkent. Het boek speelt zich 64 jaar eerder af en Coriolanus Snow is achttien jaar oud. Hij woont samen met zijn grootmoeder en zijn nichtje in een duur appartement aan de roemrijke straat in het Capitool, maar eigenlijk kunnen ze het hoofd amper boven water houden. Snow wil daarom koste wat kost de beste leerling van zijn jaar worden zodat hij een beurs kan krijgen om naar de universiteit te gaan: dat is de enige manier om zichzelf en zijn overgebleven familie weer inkomen en, ook heel belangrijk, status te verschaffen.

Wanneer er voor de tiende keer hongerspelen georganiseerd worden, komt men op het idee om eindexamenleerlingen in te zetten bij de begeleiding van de tributen uit de gewesten. Coriolanus wordt gekoppeld aan een meisje uit district 12: Lucy Gray. (Katniss uit De hongerspelen komt natuurlijk ook uit district 12.) Snow ontwikkelt gevoelens voor de kleurrijke en muzikale Lucy Gray en gaat tot het gaatje om ervoor te zorgen dat zijn beschermelinge de verschrikkingen in de arena overleeft. Maar de machthebbers in het Capitool hebben natuurlijk nog wat troeven achter de hand. En wat vindt Coriolanus nu eigenlijk echt belangrijk? De liefde? Of toch zijn afkomst? Zijn status?

Suzanne Collins werkt in De ballade van slangen en zangvogels het karakter van Coriolanus Snow behoorlijk diepgravend uit. Zijn overpeinzingen over oorlog en het legitimeren van extreem geweld zijn aan de ene kant intrigerend en aan de andere kant soms bijna misselijkmakend. Door het lezen van deze prequel worden de bikkelharde handelingen van Snow en zijn fascinatie voor rozen in de wereldberoemde trilogie nog veel logischer.

Het personage Lucy Gray is vernoemd naar het meisje uit de in 1799 verschenen bundel Lyrical Ballads van William Wordsworth. De levensloop van het personage uit dit boek vertoont, naast dat er ook letterlijk naar het gedicht verwezen wordt, de nodige overeenkomsten met het personage uit het gedicht. Daarnaast worden er veel ballades, sommigen komen weer terug in de ‘latere’ delen, gezongen door Lucy Gray.

Toen ik een kind was, had ik nooit iets te klagen.
Toen ik een vrouw werd, had ik aan jou genoeg.
We hadden het zwaar en de wereld werd vager.
Ik verdiende de kost en jij ging naar de kroeg
Ik danste voor eten en strooide met liefde.
Jij stal en je gokte omdat ik dat zei.
We verbrasten ons geld tot je mij niet meer bliefde.
Je vond dat ik tuig was en hield niet meer van mij.

Suzanne Collins heeft met deze prequel de dystopische wereld die ze in De hongerspelen en de daaropvolgende delen heeft opgeroepen verder vorm gegeven. De organisatiestructuur van Panem, de legitimering van die verschrikkelijk lugubere hongerspelen, de opkomst en focus van de machthebbers in het Capitool: Collins maakt er een coherent geheel van. De filosofische bespiegelingen van Snow over het nut van oorlog geven veel inzicht in het karakter van de hoofdpersoon en laten de lezer tevens nadenken over de aard van de mens. Als een kwaliteitskenmerk van een goede Young Adult is dat de lezer aangezet wordt tot reflectie over zijn eigen handelen, dan is De ballade van slangen en zangvogels een geslaagde dystopie.

Cilla Geurtsen

Suzanne Collins – De ballade van slangen en zangvogels. Vertaald door Maria Postema. Van Goor, Amsterdam. 592 blz, hardcover € 24,95.