Amusante muts met kippen

‘Wat een kip wil, is wat een kip nodig heeft’. Jackie Polzin laat er in haar debuutroman Broed geen misverstand over bestaan dat kippen weliswaar grappige, aandoenlijke beestjes zijn, maar niet zo snugger. Van gisteren herinneren ze zich niets, met morgen houden ze zich niet bezig en bovendien hebben ze alleen oog voor hun zeer nabije omgeving. Je zou het mindfulness kunnen noemen, maar het heeft weinig te maken met die door sommige mensen zo nagestreefde levenshouding. De protagonist in Broed kreeg een miskraam en stort zich daarom maar op het houden van kippen. Die verliezen dagelijks hun eieren, zoiets, en zorgen in ieder geval voor afleiding.

Wanneer het precies begonnen is, is nu moeilijk meer na te gaan, maar het zal zo rond de verschijning van Bridget Jones’ diary zijn geweest, nu zo’n twintig jaar geleden. Sindsdien speelt opvallend vaak een wat mutsige jonge vrouw de hoofdrol in boeken, series en films. Zo’n type dat het allemaal vreselijk goed bedoelt, maar weinig tot een acceptabel einde weet te brengen en graag haar hart uitstort bij een maatschappelijk wél functionerende beste vriendin. In dit geval is dat makelaar Helen, ook nog moeder van een zoon en later opnieuw zwanger.

Dat mutsige is een wonderlijk verschijnsel in feministische tijden, want er komt meestal ook een intellectuele en/of professioneel gearriveerde man of vriend in beeld, die doorgaans laconiek en zelfverzekerd opereert en er ook nog tegen kan als zijn stuntelige vriendin hem smalend bekritiseert. Zoals Sylvia Witteman daar wel eens een handje van heeft en de protagonist met vriend van de dit jaar bij Oevers uitgekomen roman Meter per seconde van de Deense Stine Pilgaard.

Jackie Polzin schrijft over een sterk vergelijkbaar stel, waarvan man Percy gesolliciteerd heeft bij een ‘vooraanstaande universiteit’ en geen seconde twijfelt aan zijn kansen op de functie van universitair hoofddocent. De vertelster, die zelf wat geld verdient met schoonmaakwerk, bewondert hem om zijn onnavolgbare zelfvertrouwen, maar lacht hem er ook om uit. Wat een ego, hoor je haar haast denken. Maar die topbaan komt er uiteindelijk wel.

Zijn imitatie van een verbaasde kip kan ermee door, en die doet hij vaak. Hij krijgt altijd de lachers op zin hand, omdat hij eruitziet als een dwaas en men dwaasheid in elkaar kan waarderen. Evenwel moet ik toegeven dat als ik niet al jaren geleden met Percy was getrouwd, zijn imitatie van een kip die net een ei heeft gelegd me daar niet toe zou hebben bewogen.

Jackie Polzin woont in St. Paul in de Amerikaanse staat Minnesota, waar het klimaat met extreme hitte en barre kou uitgesproken veeleisend is. Dat gegeven speelt een niet onbelangrijke rol in deze, net als bij Pilgaard, in sterk columnistische, haast cabareteske stijl geschreven roman. De vertellende vrouw koopt zonder veel kennis van zaken een paar kippen en doet er vervolgens alles aan om ze blij en gelukkig te laten zijn, maar door haar onkunde gaat er van alles mis. Ze geeft ze het verkeerde eten, weet te weinig van natuurlijke vijanden en tast in het duister wat de zware vrieskou en de zomerse hitte voor de vogels betekenen.

Broed is een aaneenschakeling van kleine belevenissen met man, vriendin, moeder, buren en door hun uiterlijk en gedrag altijd wel lollige kippen. De stukjes zijn doorspekt met grappige taalvondsten en persoonlijke filosofietjes, maar geregeld ook met truttig geneuzel. Polzin heeft echter wel degelijk onderzoek gedaan. Menige kippenterm, eerder kippenhoudersjargon, is zelfs zo ongewoon voor stadse lezers dat je je afvraagt waarom de naamloze vertelster dan zo weinig praktische pluimveezaken voor elkaar weet te krijgen.

Maar Broed is met zijn onpretentieuze lichtvoetigheid ook best aardig, al weet Polzin de ruim tweehonderd bladzijden kippen-info literair onvoldoende te benutten om je te verrassen of aan het denken te zetten, zelfs om je aandacht vast te houden. Bijvangst is de indruk die je krijgt van het afgelegen bestaan in deze onherbergzame noordelijke staat van de VS, waar zware goederentreinen dag en nacht doorheen denderen, de huizen verloederen en de mensen het in alle opzichten zwaar hebben. Het beruchte flyover-country, waar in Washington nauwelijks over wordt nagedacht.

André Keikes

Jackie Polzin – Broed. Vertaald uit het Engels door Koen Boelens en Helen Zwaan. Atlas Contact, Amsterdam / Antwerpen. 216 blz. € 21,99.