Het exemplaar met de minste weerstand

Er zijn de laatste jaren veel egodocumenten verschenen van schrijvers die over hun depressie hebben geschreven. Zowel Arthur Japin (in Geluk, een geheimtaal) als Gerbrand Bakker (Knecht, alleen) schreven er in een Privé-domein deel over. Alhoewel het verloop van depressies vaak hetzelfde is, verschilt de manier van schrijven erover enorm. Bakker betoonde zich daarin het strengst omdat hij niet wilde vervallen in beeldspraak.

In Hersenorkaan van Ann De Craemer, het eerste boek dat bij Atlas Contact uitkomt, gebeurt het totaal tegenovergestelde. De Craemer gebruikt niet alleen beeldspraak, maar personifieert de depressie zelfs als een ekster die haar woning binnenvalt en haar berooft van haar levensgeluk.
Nee, dan zij: je zoekt het exemplaar met de minste weerstand, waarbij de schitteringen onbeschermd aan de oppervlakte liggen. Want doeltreffendheid is alles, een maximale opbrengst met een minimale inspanning. Zo draait de wereld en zo is ook de natuur. Mijn natuur.

De Cramer beschrijft het verloop van de depressie die maanden aanhoudt: de mogelijke oorzaken, de mogelijke oplossingen (ook de meest radicale), de pogingen van vrienden en familie om te helpen, er te zijn. Dat levert misschien wel de ontroerendste passages op in het boek, als ze met haar vader korte wandelingen buiten maakt of met haar moeder een reis naar Nederland aandurft om daar een congres toe te spreken. Er is niemand die iets aan haar merkt, maar dat ze dat heeft volbracht, samen met haar moeder, lijkt weer een stap uit de depressie.

Uit een depressie komen is een langdurig proces dat door De Craemer nauwgezet wordt beschreven. Het zijn de kleine wandelingen waarbij ze foto’s maakt waardoor er weer verbetering in haar situatie komt. In het boek zijn enkele van die foto’s opgenomen. Er is niet alleen meer een binnenwereld, maar ook een buitenwereld. Een langdurig verblijf in de badplaats Oostende geeft de schrijfster meer kracht, ook om weer te schrijven. En de ekster? Die is door de meeuwen van Oostende aangevallen.

Mijn ekster. Met een hangende kop. Hij valt uiteen. Uit zijn nek en flank zijn veren getrokken, een klodder bloed hangt aan zijn oog, zijn linkerpoot sleept.

Dat zal hem leren.

Coen Peppelenbos

Ann De Craemer – Hersenorkaan. Atlas Contact Amsterdam. 176 blz. € 19,99.