Nieuws: Nobelprijs voor Literatuur 2022 naar Franse schrijfster Annie Ernaux
Opnieuw heeft de Zweedse Academie de literaire wereld verrast, nu met de keuze van de Franse schrijfster Annie Ernaux voor de Nobelprijs voor Literatuur 2022. De absolute bookmakers-favoriet was Salman Rushdie, de auteur op wie vorige maand in de staat New York een aanslag werd gepleegd. Ook Jon Fosse werd genoemd als kandidaat.
Annie Ernaux, 82, kreeg in bredere kring bekendheid door haar roman De jaren (2008). Zij is de zeventiende vrouw in 121 jaar die de literatuurprijs wint. De Française is naar het schijnt nog onkundig van haar uitverkiezing. Ze wordt gezien als een van de belangrijkste Franse schrijfsters van deze tijd. Zes van haar vijftien boeken zijn in Nederlandse vertaling bij De Arbeiderspers verschenen. Ze kreeg de prijs van het comité ‘for the courage and clinical acuity with which she uncovers the roots, estrangements and collective restraints of personal memory.’
Haar eigen leven is altijd het uitgangspunt van haar werk: haar jeugd in Normandië, waar haar ouders een kruidenierswinkel hadden, haar lichaam, haar ontsnapping uit het arbeidersmilieu, de moeite die ze ermee had tot de ‘bougeoisie’ te gaan behoren. In Schaamte wordt dat nogal nadrukkelijk aan de orde gesteld. Bij Ernaux gaat het om ingrijpende elementen in een vrouwenleven: passie, verlies, afkomst, liefde of vriendschap.
In Een vrouw probeerde Ernaux het leven van haar moeder te achterhalen, in Alleen maar hartstocht verdiepte ze zich in de pijn van voorbije passie. Het voorval is het aangrijpende relaas van een abortus die de vertelster als studente onderging.
Haar boeken zijn geen traditionele romans. Soms lijken het documenten waarin lyriek ver te zoeken is. Ze vertelt sober en ingehouden, ze getuigt, registreert, verhaalt vanuit haar herinneringen. Juist die droge, afstandelijke toon intrigeert de lezer: achter de documentaire schuilt een heftige wereld.
De organisatie van de Nobelprijs heeft dit jaar van alle laureaten portretten laten tekenen door Niklas Elmehed. Illustratie hierboven © Nobel Prize Outreach/Niklas Elmehed.
Luister hier naar de Tzumcast over Annie Ernaux.
Verrast? Haar naam stond in de top 5 van zowat iedere bookmaker.
De inleiding suggereert dat Ernaux een grote verrassing was. Ik denk eerder dat Ernaux een de meest voorspelbare keuzes van de 21e eeuw was. Bij veel van de bookmakers stond ze rond de vijfde plek, in de meeste gevallen boven de genoemde Jon Fosse. Bovendien wisselt de Zweedse Academie de laatste Jaren vrij consequent af tussen mannen en vrouwen. Aangezien het dit jaar de beurt was aan een vrouw, was Annie Ernaux een van de meest voor de hand liggende keuzes. Wat verder opviel was dat er bij de bookmakers dit jaar veel Franse schrijvers hoog genoteerd stonden. Behalve Annie Ernaux kwamen ook de namen Pièrre Michon, Michel Houellebecq en Hélène Cixous veel voor. Op literatuurfora werd dan ook gefluisterd dat er wellicht (opnieuw) sprake was van een lek over bijvoorbeeld de nationaliteit of de taal van de aan te kondigen laureaat.