Roman die vooraanstaande Groninger regent een beetje aan de vergetelheid ontrukt

Aan het einde van de zeventiende eeuw schrijft een vooraanstaande Groninger regent een lange brief aan een verre vriend. Hij haalt herinneringen op uit zijn leven. Een bestaan dat hem door Europa heeft gevoerd, van Groningen, via Franeker naar Parijs, verder Europa in en weer terug naar Groningen. Terwijl de grote geschiedenis zich ontvouwde, staat deze domineeszoon stiekem mee te kijken. En af en toe mee te beleven.

Ik, Piccardt! is een wonderlijk boek. Het is soms spannend, soms gewaagd, soms heeft het snelheid, maar het is altijd vooral heel erg erudiet. Als er voor één historische roman de kwalificatie ‘omgevallen boekenkast’ opgaat, dan is dat wel voor dit boek. Bijna letterlijk, want doordat het rijk (in aantal) geïllustreerd is met kleine (in formaat) afbeeldingen krijg je soms het gevoel door de boekenkast van de auteur te worden meegenomen. Toch leest het heel vlot en juist de stukken die ongeloofwaardig zijn, blijken vaak op bronnen gestoeld.

Het boek gaat over de historische persoon Henric Piccardt (1636-1712) die inderdaad in Groningen en Franeker studeerde, een tijd in Parijs verbleef (onder andere aan het hof van Lodewijk XIV) en terug in Groningen het beleg van Bommen Berend meemaakte. Daarna klom hij op als regent en zou eindigen op de Freylemaborg te Slochteren, een prachtig Gronings ‘kasteeltje’. Het boek volgt de historische persoon nauwgezet, maar is vooral interessant omdat het verzonnen verhaal stoelt op brede historische kennis.

De auteur, Arjo Vanderjagt, is emeritus hoogleraar ideeëngeschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij schreef een aantal wetenschappelijke publicaties over Piccardt, maar wilde nu op een andere manier aandacht vragen voor deze tot de verbeelding sprekende persoon.

Als het werk van een strenge professor in de wijsbegeerte van de RUG is dit een extra bijzonder boek. Zoveel fictie verschijnt er namelijk niet van de hand van de professionele historici, filosofen en letterkundigen van de noordelijke universiteit. En ja, er zitten (opzettelijke!) anachronismen, stijlfoutjes, inconsistenties en vreemde verwijzingen in. Vooral voor kenners van de zeventiende-eeuwse ideeëngeschiedenis zijn die smullen. Voor niet-kenners is er genoeg gewaagds en net wat te veel te leren. Dit is vooral een roman die een vooraanstaande zeventiende-eeuwse Groninger regent een beetje aan de vergetelheid ontrukt. En daarvoor verdient Vanderjagt niets dan lof.

Arjen Dijkstra

N.b. Ik heb jaren aan de RUG gewerkt en ken Vanderjagt daardoor persoonlijk. Dat heeft mijn oordeel ongetwijfeld beïnvloed

Arjo Vanderjagt – Ik, Piccardt!. Nobelman, Groningen. 388 blz. € 29,95.