De aanval van Wilma de Rek op Els Stronks

In lastige politieke tijden zie je dat er altijd aanvallen zijn op de media en op de wetenschap. Daarom is het jammer dat er in de media die je nog wel enigszins betrouwbaar acht (Trouw, NRC, de Volkskrant) de aanval geopend wordt op een wetenschappelijk project. Om het concreet te maken: in de zaterdagcolumn van Wilma de Rek in de Volkskrant maakt ze gehakt van het onderzoek dat Els Stronks gaat doen naar leesvaardigheid. ‘Nieuw onderzoek naar de leesvaardigheid is nog beroerder dan de leesvaardigheid zelf’ is de chapeau boven de column en dat is opmerkelijk, omdat het onderzoek pas in 2024 van start gaat.

De Rek heeft wel een punt als het gaat om het jargon en het gebruik van het Engels dat met dit soort onderzoeksaanvragen gepaard gaat. Los daarvan wil De Rek, in plaats van de 5,3 miljoen die nu naar het onderzoek gaat, scholen boeken laten aanschaffen en alle kinderen een abonnement op de Donald Duck geven (naast de gratis maatregelen om de lesdag te beginnen met een uurtje vrij lezen én een verbod op mobieltjes). Of de Donald Duck nu zo noodzakelijk is in het voortgezet onderwijs weet ik niet, maar misschien levert een abonnement significante verbeteringen op in het primair onderwijs. Een maandabonnement op de Donald Duck kost 12,78, dat is dus 153,36 per jaar. In het reguliere basisonderwijs zaten vorig jaar 1.367.357 kinderen. Dat betekent dat je alleen al voor de abonnementen op de Donald Duck 209.697.869 euro nodig hebt (en 52 cent). Net iets meer dan die 5,3 miljoen voor het onderzoek.

Wie Els Stronks een beetje volgt, weet dat ze een paar mooie projecten op touw heeft gezet. Zo is ze onder meer betrokken bij LitLab, een project dat ongetwijfeld ook in een paar ronkende volzinnen kapot geschreven kan worden, maar dat in de praktijk een enorm rijke bron voor lesideeën is en door een groot aantal mensen actueel gehouden wordt. En zo is er ook de site SchrijfLab en Taalbaas waarbij ze betrokken is. Kortom, als er één onderzoeker is die praktische leermiddelen beschikbaar maakt voor iedereen, dan is dat Els Stronks.

Het is ook heel goed dat wetenschappers onderzoek doen naar de effecten van leesonderwijs. Zo ontdekten de Nijmeegse onderzoekers Jeroen Dera en Eva Keulen bijvoorbeeld dat de leesbevorderingsactie De Weddenschap weinig tot geen effect heeft en soms zelfs averechts uitwerkt. Toch handig om te weten.

Ik heb geen zakelijke banden met Els Stronks, mijn hogeschool is ook niet betrokken bij het onderzoek dat zij heeft opgezet met heel veel partners in het onderwijsveld. Toch heeft ze veel krediet bij mij. Zij was de enige uit de universitaire wereld* die contact heeft gezocht met mijn collega Bart Temme en mij, nadat ik een een lange reeks columns en artikelen op Tzum en in Trouw had geschreven over de funeste invloed van de Landelijke Kennisbasistoets op het literatuuronderwijs en de gebrekkige Kennisbasis die eraan ten grondslag ligt. Belangrijk, want de hogescholen leveren immers het overgrote merendeel van de docenten af: als het daar mis gaat dan heeft dat een enorme invloed. Ze sprak een uur met ons over de problemen en de gevolgen voor het onderwijs aan onze studenten. (Lees alles over de problematiek na in Moeten we dit weten voor de toets?, tot nu toe nog niet besproken in de Volkskrant.)

Het zou Wilma de Rek sieren als ze als vervolg op deze populistische column contact zou zoeken met Els Stronks en een uur (of twee) met haar zou gaan praten over wat ze echt van plan is. Ik denk dat ze er dan achter komt dat ze verbazingwekkend veel gemeen hebben. Ik vermoed dat Stronks niet tegen de aanschaf van stapels boeken op scholen is, want ze zei ooit: ‘Laat leerlingen gewoon weer meer boeken lezen. Heus, dan kunnen ze aan het eind ook goed lezen, al is dat niet na een paar lessen aantoonbaar.’ Dat zei Stronks overigens in de bijlage ‘Boeken & Wetenschap’ van de Volkskrant van 8 juli dit jaar, het katern waarin ook de stukken van Wilma de Rek staan.

Coen Peppelenbos

* Marc van Oostendorp reageerde met een stuk in de NRC.