De juiste eindjes sigaret

Het mysterie van de Mondscheinsonate van Willy Corsari begint met de verzuchting van inspecteur Lund, dat er in het keurige villadorp waar hij met zijn vrouw woont nu nooit eens een interessante moord wordt gepleegd. Juist op dat moment gaat de telefoon en wordt hij weggeroepen naar de villa van de familie Maerlant. Hier vindt hij het lichaam van de vrouw des huizes en begint zijn zoektocht naar haar moordenaar. Daarbij krijgt hij te maken met meer complicaties dan hij ooit voor mogelijk had gehouden.

Enrica Maerlant was een mooie vrouw, die na een carrière als variétéartiest, trouwde met een rijke weduwnaar. Ze kreeg daardoor te maken met twee volwassen stiefkinderen, waarmee ze een enigszins getroebleerde relatie onderhield. Ze had ook een oudere zuster, die bij het gezin inwoonde. En dan is er verder nog een chauffeur die met zijn gezin boven de garage woont, een huishoudster, een Duits dienstmeisje en om de menagerie compleet te maken, logeert ook een zwager geregeld bij de familie, als hij zich tenminste los kan maken van zijn parochie in Brabant. Voldoende stof om een spannend en intrigerend verhaal uit op te bouwen en dat doet Corsari dan ook met verve.

Het lukt Lund lange tijd niet om de moordenaar te vinden omdat bijna iedereen informatie achterhoudt. Zo zou op het moment van de moord verder niemand thuis zijn geweest, maar gaandeweg wordt duidelijk dat zowat iedereen in de loop van de avond nog een ontmoeting met Enrica heeft gehad: haar stiefzoon om haar de liefde te verklaren, haar stiefdochter om advies te vragen over haar verloofde, ja zelfs haar man die bij een benefietcongres in Amsterdam aanwezig moest zijn, blijkt tussen de bedrijven door nog naar de villa teruggereden te zijn. Zo ontstaat een situatie waarbij zowat iedereen de moord had kunnen plegen. Geregeld neemt Lund de ontwikkelingen met zijn vrouw door.

Ze las de kladjes en dacht na. ‘Misschien gáf ze die brief aan iemand?’
‘Aan de moordenaar?’
‘Ik weet het niet.’
‘Het kan zijn, dat degeen, aan wie ze schreef, toevallig bij haar kwam, en dat ze hem de brief gaf…’
‘Waarom hèm?’
‘Of hààr. Stond er maar iets boven; een naam, het uur… per slot van rekening hoeft dit niet eens gisteravond geschreven te zijn. Ik maak het alleen op uit het feit, dat de huishoudster haar zag zitten schrijven. De brief kan trouwens ook over iets gaan, dat niets met de moord te maken heeft. Dat is de grote moeilijkheid in zulke zaken. Boekdetectives weten altijd opeens, wát wel en niet met de misdaad in verband staat. Ze vissen precies de juiste eindjes sigaret, vingerafdrukken enz. uit de chaos. Maar in werkelijkheid… Enfin, het is half één, zullen we gaan slapen?’

Het mysterie van de Mondscheinsonate is een echte puzzeldetective, in de stijl van Agatha Christie of Dorothy Sayers en doet voor het werk van deze auteurs niet onder. Corsari heeft het verhaal zo opgebouwd, dat het ogenschijnlijk simpele verhaal naarmate het boek vordert steeds complexer wordt. Lund en zijn collega’s gaan er daarbij blindelings van uit dat Enrica een geheime minnaar had, met wie zij haar man bedroog. Tegelijkertijd wilde ze natuurlijk haar luxe leventje niet opgeven. Als Lund die geheime minnaar gevonden meent te hebben, arresteert hij hem dan ook direct. Deze Darinoff is een oude bekende van Enrica uit haar tijd als artieste en ook al ontkent hij heftig iets met de moord te maken te hebben, zijn alibi is zo lek als een mandje. Als hij uiteindelijk ook nog bekent de avond van de moord bij haar in de villa op bezoek te zijn geweest, lijkt de zaak rond.

Lund blijft echter twijfelen, het werkelijke motief voor de moord ontglipt hem. Darinoff heeft hem namelijk verteld dat Enrica zich in de villa dood verveelde en heftig terugverlangde naar het theater. Ze hoopte dat ze met Darinoff een nieuw succesnummer kon instuderen – dat was de reden dat hij haar in het geheim ontmoette. Darinoff ontkent hardnekkig dat zij ook een liefdesrelatie hadden. Het lukt Lund pas om de moord op te lossen als hij zijn aannames los laat en op basis van de informatie van Darinoff nog scherper naar de feiten te kijken. Er volgt nog wel een tweede moord voordat hij eindelijk de dader ontmaskert.

Het meest opvallende aan dit boek is de buitengewoon levendige stijl, Corsari heeft meestal maar enkele zinnen nodig om een karakter of een situatie te beschrijven. Het tempo van het verhaal ligt heel hoog, doordat ze steeds het accent op de gebeurtenissen legt en niet op politieprocedures of eindeloze verhoren. Treffend is ook de manier waarop de lezer bijna nonchalant nieuwe informatie krijgt toegespeeld. De oplossing van de moord is volkomen geloofwaardig en de Mondscheinsonate wordt niet voor niets al in de titel van de roman genoemd. Natuurlijk wemelt het verhaal van de clichés (bedrogen echtgenoot, verliefde stiefzoon, verliefde chauffeur, huishoudster met een onecht kind), maar Corsari zet deze ingrediënten voortreffelijk naar haar hand. Worden in veel romans mensen die in het theater optreden meestal voorgesteld als onbetrouwbaar of eindeloos promiscue, in dit boek is dit nu eens niet het geval. Menno ter Braak prees het boek dan ook. ‘Het is niet gemakkelijk, een behoorlijke detectiveroman te vervaardigen,’ schreef hij in Het Vaderland. Corsari was daar volgens hem goed in geslaagd en wist ‘juist met dit luchtige amusementsgenre heel goed raad. Veel zullen zich met dit boek patent amuseren.’

Doeke Sijens

Willy Corsari – Het mysterie van de Mondscheinsonate. H.P. Leopold’s Uitgeversmij, Den Haag (4e druk, 1963). 182 blz.

De roman verscheen in 1934 eerst als feuilleton in de Haagse Post en daarna in boekvorm bij uitgeverij Leopold. Het boek werd meerdere malen herdrukt, voor het laatst in 2013. In boekvorm is het alleen nog antiquarisch te vinden, maar nog wel te koop als e-book. In 1935 werd de roman verfilmd door Kurt Gerron. Deze film is in 2018 door Eye Filmmuseum gerestaureerd en te vinden op YouTube. Voor de verfilming is het plot nogal aangepast, er is veel meer een liefdesverhaal van gemaakt. Lund wordt in de film gespeeld door Louis de Bree (1884-1971), toen de film werd opgenomen al een vijftiger (en niet bijster aantrekkelijk), terwijl Lund in de roman nog een jonge politieman is.

(foto: Willy Corsari door Jacob Merkelbach, publiek domein)