Tragische kantelpunten

Dat de boeken van de Argentijnse auteur Samanta Schweblin immens populair zijn, blijkt uit het feit dat ze in meer dan veertig talen zijn vertaald. Zoiets is onmogelijk door te schrijven in hermetische zinnen of meerdere filosofische betekenislagen te creëren. Schweblin is populair omdat ze goede boeken schrijft in een heldere en eenvoudige taal waarin ze de betekenis van een plotwending opnieuw definieert. In haar roman Gif en haar verhalenbundel Mond vol vogels gebruikte ze daarvoor fantastische en bovennatuurlijke elementen. Dat is in de verhalenbundel Het goede kwaad minder het geval of het sluipt toch subtieler in de verhalen. Een constante blijft wel dat de typische kantelmomenten van Schweblin dikwijls een duistere, zieke en lugubere kant hebben. Telkens opnieuw worden de doodgewone levens van doorsnee mensen met diepmenselijke gevoelens overhoop gehaald door compleet onvoorspelbare veranderingen. Onschuld kan soms erg snel omslaan in rampspoed. Niemand weet nog wat het is om een normaal leven te leiden. Of misschien wil Schweblin wel gewoon duidelijk maken dat onzekerheid altijd bij het leven hoort.

Het openingsverhaal toont meteen aan dat Schweblin de realiteit soms oprekt en dat de grens tussen echt en onecht vervaagt. Ze laat iets wat fysiek onmogelijk is toch gebeuren. De combinatie van een buurman die hazen vilt en de dochters die met een konijn thuiskomen voorspelt verder weinig goeds. Want dat is iets wat Schweblin ook goed kan: suggereren. Wanneer een kind in het verhaal ‘Het oog in de keel’ een batterij inslikt verandert de relatie met de vader. Heeft het iets te maken met de verdwijning van het kind en zijn korte verblijf bij de eigenaars van een tankstation? In ‘William in het raam’ vertelt een vrouw hoe haar tante haar moeder heeft vermoord. Op hetzelfde moment krijgt een vrouw die dat verhaal aanhoort bericht dat haar kat is overleden; ze denkt dat ze waanzinnig wordt. In ‘De vrouw in Atlántida’ toont de auteur aan dat ze een mysterieuze sfeer weet te creëren en dat de plotwending ook erg afschuwelijk kan zijn. En met ‘De Baas op bezoek’ is duidelijk dat Schweblin ook een ondraaglijke spanning weet op te bouwen.

Het goede kwaad is geen titel van een verhaal maar een vlag die de volledige lading dekt. In alle verhalen wordt aangetoond dat de grens tussen goed en kwaad niet enkel dun is, maar ook niet altijd eenduidig of aanwijsbaar. Het kwaad heeft bovendien vele gezichten en staat dikwijls onverwacht voor de deur. Het schuilt niet enkel in de ander maar ook in onszelf. Dat altijd aanwezige kwaad zorgt samen met de mysterieuze sfeerschepping en de abrupte kantelmomenten opnieuw voor beklemmend en verontrustend proza.

Kris Velter

Samanta Schweblin – Het goede kwaad. Vertaald uit het Spaans door Eugenie Schoolderman. Meridiaan, Amsterdam. 224 blz. € 23,99.