De aanleiding voor het onderstaande bericht is een persoonlijke. Als recensent van de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden kreeg ik jaarlijks een bedrag via het Lira voor de opname van de recensies in de Literom. NBD Biblion, die de Literom uitbaat, betaalde 37,22 euro per recensie aan de Lira die 70% daarvan doorsluisde naar de recensent en het overige deel naar de krant. Vanaf 2023 droogde die geldstroom op. Hetzelfde gebeurde bij collega’s van de krant. Ik vermoedde dat kranten uit de regio voortaan werden uitgesloten. Eerder dit jaar vroeg ik de Lira om uitleg en na een langdurige mailwisseling werd ik doorverwezen naar NBD Biblion. Directeur-bestuurder Jos van Leeuwen antwoordde op mijn vragen.

Is het bewust beleid om recensies uit het noorden uit te sluiten? De Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden bestrijken de bovenste drie provincies en hebben één cultuurredactie die andere keuzes maakt dan de Amsterdamse kranten.

Jos van Leeuwen: Het is inderdaad zo dat wij vanuit NBD Biblion het aantal bronnen voor recensies – ten behoeve van Literom – hebben teruggebracht.
We zijn in principe gestopt met het toevoegen van recensies uit regionale dagbladen, tenzij de boeken regio-gedreven zijn. Waar we vroeger alle recensies plaatsten, zijn we daar de afgelopen jaren dus selectiever in geworden. Van elke titel plaatsen we 3-5 recensies. Nederlandse recensies halen we uit Nederlandse of Vlaamse dag- en weekbladen In eerste instantie wordt hiervoor gekeken naar het AD, de NRC, Het Parool, Trouw en de Volkskrant.

De reden hiervoor is met name de arbeidsintensiteit. Regionale dagbladen bevatten relatief weinig unieke recensies en auteursartikelen. Overigens zijn we ons ervan bewust dat het Dagblad van het Noorden en De Limburger hierop een uitzondering vormen. Het raadplegen van de hoeveelheid regionale artikelen weegt echter niet op ten opzichte van wat het oplevert.

Daarnaast is ons budget voor deze dienst fors beperkt sinds de Koninklijke Bibliotheek (KB) haar financiering voor deze dienst heeft stopgezet. Wij zijn met de openbare bibliotheken in gesprek gegaan over het gebruik en hun behoefte tav. Literom. Zij gaven aan een beperkte meerwaarde te zien en daarom ook niet bereid te zijn zelf te gaan betalen voor de recensies. Vanuit de onderwijssector bleek er nog wel enige belangstelling te zijn voor de afname van recensies. Als gevolg van bovenstaande hebben we nu aanzienlijk minder budget, terwijl we ieder jaar een flink bedrag moeten afdragen voor de hoeveelheid recensies die we plaatsen en het thuisgebruik hiervan. Dit dwingt ons kritisch te kijken naar de teksten die we plaatsen.

Gezien de maatschappelijke meerwaarde van Literom is ons doel nog steeds om deze dienst live te houden voor o.a. de onderwijssector en Vlaamse klanten. De recensies die in het verleden zijn geplaatst worden overigens nog steeds weergegeven en blijven ook behouden op ons platform. Ook is de huidige keuze voor genoemde vijf dagbladen niet ‘in beton gegoten’. Ieder jaar evalueren we opnieuw, zodat we een selectie kunnen maken van dag- en weekbladen waarvan de recensies goed bekeken worden. Ook signalen uit de sector en zoals jij nu afgeeft zijn van belang. Wij staan bij NBD Biblion altijd open voor feedback en suggesties ter verbetering. Tegelijkertijd moeten wij ook het belang van álle betrokkenen en de (financiële) haalbaarheid meewegen.

Ten slotte, het is zeker geen bewust beleid om recensies (maar ook boeken) uit de Noordelijke provincies uit te sluiten. Als NBD Biblion hechten wij aan pluriformiteit en diversiteit en willen wij binnen onze mogelijkheden een zo breed mogelijk aanbod aan bibliotheken en hun lezers doen.

Van Leeuwen heeft voorgesteld om met mensen uit de cultuurredactie in het noorden om de tafel te gaan zitten voor een verder gesprek.

De vergoeding voor de overname van recensies is dankzij Hans Warren tot stand gekomen, recensent bij de Provinciale Zeeuwse Courant.