Zijn eerste historische roman Sisi’s winterlied ging over keizerin Sisi; de opvolger De laatste maîtresse over Madame du Barry, de minnares van de Franse koning Lodewijk XV. Onlangs verscheen bij De Arbeiderspers Mayling, over de vrouw van Chiang Kai-Shek, de generaal die China verloor aan de communisten. Zijn vrouw speelde een belangrijke rol in de geschiedenis en zeker niet op de achtergrond. Lucas Zandberg, schrijver te Zuidhorn, zoekt zijn inspiratie ver buiten de Nederlandse grenzen. Hij beoefent het genre van de vie romancée, maar is geen schrijver die zijn visie wil opdringen aan de lezer.

Na Sisi en Madame du Barry weer een roman over een vrouw die veel macht vergaarde: Ben je geobsedeerd door op macht beluste vrouwen?

Ik weet niet of het hun macht is die mij aanspreekt, maar er moet natuurlijk wel iets zijn geweest wat mij over deze vrouwen deed schrijven. Laatst zei de dichter Remco Ekkers, toevallig mijn buurman, dat het alle drie opportunistische vrouwen zijn. Dat vond ik een erg goede vaststelling, want dat keert terug in elke roman. Ik moet daar zelf nog meer over nadenken. Ik laat het analyseren van mijn drijfveren graag over aan anderen. Dat levert interessantere visies op.

Nu ontloop je het antwoord, want ik wil toch weten wat je in dit soort vrouwen aantrekt. Anders had je wel gekozen voor een arme boerin op het platteland van China. Is het hun ambitie of juist de tragiek van hun val?

Waarschijnlijk trekken beide zaken me aan. Dat genoemde opportunisme is een vorm van ambitie. Mayling was in de jaren dertig en veertig oppermachtig, maar toen ze in 2003 stierf kende het grote publiek haar allang niet meer. Dat heeft iets tragisch. Ik vind het een uitdaging om zo’n persoon aan de vergetelheid te onttrekken. Het is een verhaal waarvan ik het de moeite waard vind om het te vertellen.

[youtube]https://www.youtube.com/watch?v=nTOq4WttKpQ[/youtube]

Wat was dan het moment waarop jij dacht: dit verhaal moet ik vertellen?

Elke schrijver kiest zijn onderwerp volgens mij gewoon omdat het hem interesseert. In dit geval kwam ik de naam Mayling steeds tegen tijdens mijn reizen door Azië, waardoor ik het gevoel kreeg dat ik iets met haar moest doen. Er zijn meer interessante figuren, maar je moet ook zin hebben om maandenlang met zo’n iemand in je hoofd op te trekken. Al van jongs af aan ben ik gefascineerd door geschiedenis en was ik bezig met het schrijven van fictie, en die fascinaties zijn samengekomen in mijn romans. Mayling leefde in een boeiende tijd waarover veel mensen weinig weten en vergaarde, zeker voor een vrouw in een patriarchale maatschappij, veel aanzien. Het zijn geen romans die veel over de persoon achter de schrijver vertellen. Daar bestaan andere genres voor. Ik wil gewoon mooie verhalen vertellen.

Hoe kwam je haar nog steeds tegen op je reizen? Wordt ze nog door een bepaalde generatie vereerd?

In het communistische China is er geen sprake van openbare verering omdat Chiang Kai-Shek en Mayling een andere politieke ideologie aanhingen. Mijn ‘ontmoetingen’ met haar waren meer toevallig. Ik herinner me dat een gids in Peking haar naam noemde met een bepaalde vertedering in zijn stem, misschien omdat ze toen nog leefde en zo ontzettend oud was. Toen ik een aantal jaren later weer in Peking was, belandde ik per ongeluk in het voormalige woonhuis van Chingling, een zus van Mayling, terwijl ik op zoek was naar een ander museum. Die zus wordt vereerd en in dat museum staat ze geregeld samen met Mayling op de foto. Over Mayling wordt dan niets gezegd. Dat intrigeerde me. Ze wordt nog steeds vereerd door de vele weeskinderen voor wie ze scholen stichtte, al zijn die inmiddels stokoud.

Niet alleen is Mayling ambitieus, ze is ook wereldvreemd. Heb je je daarover verbaasd omdat ze toch een westerse opleiding heeft gehad?

Ik heb me enorm verbaasd over haar wereldvreemdheid, die soms bijna komisch was. Ze had oprecht goede bedoelingen, maar begreep weinig van de samenleving waarvan ze deel uitmaakte. Als romanschrijver was dat een geweldig uitgangspunt: iemand die moeder wil worden van een volk dat ze amper kent. Ik denk dat haar studie in de Verenigde Staten er de belangrijkste oorzaak van was dat ze wereldvreemd werd, want ze bracht er een groot gedeelte van haar vormende jaren door. Daardoor raakte ze veramerikaniseerd en begreep ze weinig van de prioriteiten van de Chinezen.

Op de afbeelding zie je voornamelijk Nederlandse kranten, van 1929 tot en met 1965 met portretten van Mayling. Jij besteedt in je roman veel aandacht aan de manier waarop Mayling zich naar buiten toe presenteert. Wat zie jij?

De foto’s laten zien hoe modern zij was. Zelfs naar westerse maatstaven in die tijd is het ontzettend vooruitstrevend wat zij doet. Het bezoeken van gewonden in ziekenhuizen deden bekende vrouwen allang, maar het inspecteren van troepen was echt een mannending en een regeringsleider zou zich niet gauw in het buitenland door zijn vrouw laten vertegenwoordigen. Dankzij haar goede pr werd Mayling in het Westen gezien als het voorbeeld van de moderne generatie Chinese vrouwen, precies het beeld dat zij wilde neerzetten. Bijzonder is dat haar man Chiang Kai-Shek haar die ruimte bood. Voor een militair die opgroeide in een mannenmaatschappij was hij behoorlijk ruimdenkend, want vrouwen hadden destijds niets te vertellen in China.

Ik krijg de indruk dat je je ook wel eens ergerde aan je hoofdpersoon. Ze kon op sommige momenten wel erg zeuren over ingebeelde ziektes. Voor het minste of geringste ging ze naar een privékliniek.

Soms werkte ze me op de zenuwen. Toch zie ik dat als iets positiefs. Irritante eigenschappen maken voor mij een hoofdpersoon naast de goede eigenschappen completer. Ik heb bewust gespeeld met die hypochondrie om de lezer te prikkelen. Als de lezer zich af en toe ergert, betekent dit dat de roman iets teweegbrengt. Sommige proeflezers vonden die hypochondrie grappig omdat de lezer in de proloog al weet dat Mayling stokoud gaat worden, dus zo erg kan het niet zijn met die kwalen.

Je laat het oordeel over deze vrouw over aan de lezer. Kwam ze als Moeder van het Chinese volk op voor de arme bevolking of was ze de harde, glamourachtige vrouw vol zelfmedelijden. Waarom kies je geen partij?

Omdat ik liever heb dat de lezer zelf zijn conclusies trekt. Ik wil niet voorschrijven hoe iemand mijn boek of zelfs mijn hoofdpersoon moet ervaren. Je moet iets aan de interpretatie van de lezer overlaten. Anders is de lezer je boek en je onderwerp meteen weer vergeten.

Dit is je eerste boek bij De Arbeiderspers. Waarom heb je de overstap gemaakt?

Ik wilde mijn naamsbekendheid vergroten. Mijn vorige romans verkochten prima en mijn debuut heeft een tweede druk gehaald, maar de boekhandel liet ze links liggen. Mayling is veel beter ingekocht en dat was precies waarop ik hoopte. Boeken van grote uitgeverijen worden meestal beter ingekocht dan uitgaven van kleine uitgeverijen. Daarnaast is er meer redactionele begeleiding en De Arbeiderspers heeft een erg goede reputatie. Er was gelukkig geen sprake van ruzie met Conserve, mijn vorige uitgeverij, maar het was gewoon tijd om verder te gaan.

Sommige schrijvers hebben bij het inleveren van een boek al een nieuw boek in de maak. Jij bent denk ik ook zo’n schrijver. Tipje van de sluier?

Dat heb je goed gezien. Toen De laatste maîtresse in 2010 verscheen, was ik bijvoorbeeld al bezig met Mayling. Vorig jaar ben ik voor het eerst vader geworden en het schrijven van mijn vierde roman gaat daardoor wat trager dan voorheen, maar ik heb ongeveer dertigduizend woorden geschreven. Het verhaal ligt in het verlengde van Mayling.

Dit is je derde biografische roman. Is dit helemaal jouw genre? Waar hoop je over tien jaar te staan?

Na drie romans mag ik concluderen dat dit genre bij me past, al sluit ik een uitstapje naar een ander genre niet uit. Over tien jaar hoop ik in totaal minstens zes romans te hebben uitgebracht en ik zou het fijn vinden als mijn werk vertaald zou worden. Een roman zoals Mayling is internationaal georiënteerd, dus dat zou niet onmogelijk moeten zijn. En vanzelfsprekend droom ik, net als iedere andere schrijver, over dat ene boek dat het enorm goed gaat doen. Tenslotte komt er een moment dat je niet langer een belofte voor de toekomst kunt zijn.

Lucas Zandberg – Mayling. Moeder van het Chinese volk. De Arbeiderspers, Amsterdam. 304 blz. €19,95.