The rain was falling harder now

John Banville, de Ierse schrijver, is misschien wel een van de meest literaire auteurs die je kunt bedenken. Sommigen hebben een hekel aan zijn poëtische stijl, maar jury’s van literaire prijzen zijn dol op hem. Geprezen wordt hij vooral om de perfecte wijze waarop hij een sfeer of een stemming weet op te roepen. In 2006 verraste hij zijn vaste publiek met de thriller Christine Falls met als hoofdpersoon de zeer getroebleerde patholoog-anatoom Quirke. Inmiddels heeft Banville, die voor zijn detectives het pseudoniem Benjamin Black gebruikt, zijn vijfde boek rond Quirke gepubliceerd.

De boeken van Benjamin Black vallen in de eerste plaats op door de vakkundige manier waarop Banville de jaren vijftig beschrijft en de Ierse samenleving weergeeft, nog stevig in de greep van de roomse kerk. Banville heeft voor zijn hoofdpersoon een gecompliceerde achtergrond bedacht, waarvan in elk boek wel weer een ander aspect aan het licht komt. Steeds terugkerende elementen vormen het excessieve drankgebruik van Quirke en de enorme aantrekkingskracht die hij op vrouwen heeft. Als nuchter, solide tegenwicht fungeert politieman Hackett, die hem betrekt bij moordzaken omdat Quirke zoveel contacten heeft in de hogere kringen van Dublin. Banville heeft zich voor zijn detectives laten inspireren door de hardboiled detectives van Hammett en Chandler, daarover hoeft geen twijfel te bestaan. Dezelfde permanente staat van melancholie en uitzichtloosheid, die alleen met alcohol en seks enigszins dragelijk wordt, vind je ook in zijn werk. Schuldgevoelens over een abortus of de verborgen verhouding tussen een Ierse vrouw en een Afrikaanse student zijn enkele van de situaties die tot moorden leiden. Voeg hier overspel, incest en seksueel gefrustreerde geestelijken aan toe en de mix is dodelijk.

Jammer genoeg is zijn nieuwste boek Vengeance een teleurstelling. Landschaps- en sfeerbeschrijving zijn wel in orde en ondoorgrondelijke vrouwen vallen zo als altijd weer meteen voor Quirke. Maar verder lijkt het boek puur op routine geschreven te zijn. Hoewel Quirke in dit boek iets minder drinkt dan anders en zelfs zijn relatie met een actrice weer oppakt, zit er nauwelijks meer ontwikkeling in zijn persoonlijkheid. Grootste probleem is echter de plot. Nu was Banville nooit erg in het detective-element van zijn boeken geïnteresseerd, maar in Vengeance gooit hij er echt met de pet naar. Gaandeweg valt op dat hij maar weer aan een sfeerbeschrijving begint omdat hij nauwelijks iets interessants over de personen te melden heeft. Hoewel de rivaliteit tussen twee families een zelfmoord en een moord tot gevolg heeft, doet Banville niet veel moeite de aanleiding hiervoor uit te diepen. Vele bladzijden besteedt hij aan de aantrekkingskracht die de weduwe van een van hen op Quirke uitoefent, maar aan het oplossen van het mysterie draagt dit niets bij. De ontknoping is dan ook slap. Daarmee vormt Vengeance een sterk contrast met de vier eerdere detectives van Banville, die veel ingenieuzer van opzet waren.

Kortgeleden werd bekend dat Banville de hoofdpersoon van de boeken van Raymond Chandler, Philip Marlowe, gaat gebruiken voor een nieuwe roman. Hiervoor heeft hij toestemming van de nabestaanden van Chandler gekregen. Wil hij dit ondernemen tot een goed einde brengen, dan zal hij beter zijn best moeten doen op de intrige dan hij in Vengeance heeft gedaan, anders wordt het niks.

Doeke Sijens

Benjamin Black – Vengeance. Macmillan, Londen. 326 blz. € 19,95.