Een wandelend kunstwerk

Het is een tamelijk simpel concept: een meisje en een jongen worden wanhopig verliefd op elkaar. Maar Eleanor & Park is zeker geen simplistisch boek met typische middelbare school-romantiek. Geen ‘we blijven voor altijd samen’, wel een doordringend en schrijnend verhaal.

Het boek speelt zich af tijdens het schooljaar in 1986. Eleanor is the new girl, het meisje met het gekke rode haar en de vreemde kleren. Park is een rustige Aziatische jongen die alles doet wat in zijn macht ligt om te voorkomen dat de aandacht op hem gevestigd wordt. Dan stapt Eleanor op een dag de schoolbus in. De twee zitten rittenlang ongemakkelijk in stilte naast elkaar, totdat ze erachter komen dat ze een passie delen voor strips en goede muziek. Zodra hun barrière van stilte is verbroken, bloeit tussen hen de liefde op, maar dat gaat niet zonder slag of stoot. De verschillen in hun achtergrond zorgen continu voor moeilijkheden.

In korte hoofdstukjes, om en om geschreven vanuit Eleanor of Park, laat Rainbow Rowell ons kennismaken met de gedachten en gevoelens van de twee. Dit schakelen tussen de perspectieven van beide personages maakt het boek tot een geheel. De lezer hoeft niet te raden naar het gevoel van de personages, maar bouwt met beiden een band op. Bovendien laat deze verteltechniek ongeforceerd aan de lezer merken wat een verschillend leven beide personages leiden buiten school. Dit zorgt ervoor dat dit boek geen zoetsappig verhaal wordt.

Waar Park opgroeit in een liefdevol gezin, heeft Eleanor een moeilijke jeugd en is haar thuissituatie onhoudbaar. Haar ouders zijn gescheiden en de nieuwe vriend van haar moeder is een zak. Hij drinkt, slaat en scheldt erop los. Nadat Eleanor een jaar lang niet thuis is geweest, wordt ze door haar moeder opgehaald uit haar ‘opvanggezin’ en moet ze zich proberen aan te passen aan haar stiefvaders nukken. Het gezin is straatarm: Eleanor slaapt met haar vier broertjes en zusjes op één kamer en zelfs tandenborstels zijn een luxe. Terwijl iedereen op school denkt dat ze er gek uitziet omdat ze daar zelf voor heeft gekozen, blijkt uit Eleanors verhaal dat ze zich gewoonweg geen normale kleding kan veroorloven. Eleanors thuissituatie geeft het verhaal een rauw randje en kaart tegelijkertijd een boel maatschappelijke problemen aan, zoals pesten en huiselijk geweld.

Ondanks dat Park opgroeit in een veel stabieler gezinsleven, worstelt hij voortdurend met de goedkeuring van zijn vader. Want ook Park is anders. Hij is nog geen 1.60m lang, heeft donker zwart haar en heeft lang getwijfeld of hij niet op jongens valt. Zijn moeder is Koreaans, waardoor hij een ander uiterlijk heeft dan anderen op zijn school. Daarbij komt dat hij weet dat hij de halve school over zich heen zal krijgen wanneer hij er openlijk voor uitkomt dat hij verliefd is op Eleanor. Niemand staat achter hun relatie. Eleanors stiefvader is zelfs in staat haar te vermoorden als hij erachter komt dat ze verkering heeft.

Het ontbreken van actie kan voor velen een valkuil zijn. Er is maar weinig spanning, maar het hele boek is wel gehuld in een soort continue dreiging, en dat komt door de proloog. Daardoor weet de lezer al dat er iets fout gaat, en dat maakt Rowell ook meer dan eens voelbaar – weliswaar tussen de regels door. De kracht van dit boek ligt meer in de authenticiteit van de karakters en de emotionele ontwikkeling die beide hoofdpersonen doormaken. Zowel emotioneel als fysiek geweld is in hun leven aan de orde van de dag, maar uiteindelijk weten Eleanor en Park zich daar beide van los te maken. Doordat ze steun vinden bij elkaar, vinden ze hun gevoel voor eigenwaarde terug. Bovendien is het boek bijzonder fraai geschreven, met veel boeiende en tegelijkertijd humoristische vaststellingen.

‘Eleanor zag er nooit leuk uit. Ze was een wandelend kunstwerk, en kunst hoefde niet leuk te zijn; kunst gaf je gevoelens. Dat Eleanor naast hem op de bank zat gaf Park het gevoel alsof er midden in de kamer een raam open was gezet. Alsof alle lucht in de kamer was vervangen door brandschone, verbeterde lucht (‘nu nóg frisser’). Eleanor gaf hem het gevoel dat er iets gebeurde. Zelfs wanneer ze alleen maar op de bank zaten.’

En dan het tranentrekkende, open einde. Soms lees je boeken waarvan de karakters zo levensecht worden, dat je aan ze gehecht raakt en je je tot een aantal dagen of weken erna nog steeds afvraagt wat ze nu aan het doen zijn. Eleanor & Park is zo’n boek. Een prachtig liefdesverhaal over zelfbeeld en eigenwaarde en over twee tieners die elkaar vinden in elkaars onvolkomenheden.

Suzanne van der Beek

Rainbow Rowell – Eleanor & Park. Vertaald door Annelies Jorna en Ineke Lenting. Van Goor, Houten, 335 blz. € 17,99.