Dat magistrale weefsel van verstrengelde poëzie

De titel Poëzie heeft gevolgen in de echte wereld van de dichter Nanne Nauta geeft te denken, want valt het niet juist mee, beter gezegd valt het niet tegen met de gevolgen, en zeker tegenwoordig? Men slaat nauwelijks een boek open, wijst recent onderzoek weer eens uit, laat staan een dichtbundel, dus de invloed van pakweg kamperfoelie zal heel wat groter zijn. Het lijkt eerder andersom, dat de ‘echte wereld’ gevolgen heeft in de poëzie, afgezien van de vraag of het noodzakelijk is dat poëzie gevolgen heeft in de wereld; zou poëzie zich niet als een kluizenaar aan de wereld mogen onttrekken? Poëzie als mystiek: alleen voor ingewijden toegankelijk, laat bijvoorbeeld de politiek maar gevolgen hebben in de (echte) wereld. Het bijvoeglijk naamwoord ‘echte’ in de titel is trouwens opvallend. Dat impliceert een onechte wereld, en is die ‘echte wereld’ ook de ‘ware’ wereld? Stuwt poëzie wellicht de ware wereld voort? Nauta’s boekje, dat door zijn Uitgeverij crU is uitgegeven ter gelegenheid van de Poëzieweek en als geschenk wordt aangeboden bij boekhandel Limerick in Gent en de Literaire Boekhandel Lijnmarkt in Utrecht, is een montage van een natuurwetenschappelijk artikel uit 2016 dat neerkomt op het inzicht dat alles informatie is. Het woord ‘informatie’ viel zo vaak dat Nauta besloot – hij is naar eigen zeggen ‘niet voor niets een flarf 2.0-dichter’ – om dat woord te vervangen door ‘poëzie’, wat leidt tot een kleine verhandeling over de poëzie, die de kosmos bestiert: ‘Dat magistrale weefsel van verstrengelde poëzie kan best eens de basis zijn waaruit het hele heelal bestaat.’

Over die zin merkt Nauta in een voetnoot op: ‘Nu wordt het pas echt interessant. Alles bestaat uit poëzie.’ De vraag was of poëzie gevolgen heeft in de ‘echte wereld’, maar misschien is die wereld zelf één groot gedicht, en als het telkens opnieuw wordt geschreven, waar het soms op lijkt als we denken aan het leven op aarde, al blijft de thematiek nagenoeg hetzelfde, dan heeft dat inderdaad gevolgen voor zichzelf. Verderop staat in een voetnoot: ‘Maar het lijkt ook in te houden dat we dichters en hun gedichten nodig hebben om ons heelal te laten groeien. Dit pleit voor een andere houding en waardering voor dichters dan nu het geval is.’ Ja, mocht leesbevordering noodzakelijk zijn, dan maar ironische megalomanie. Als we het idee dat de poëzie de kosmos bestiert serieus nemen, dan bestiert ze ook de trivialiteit, de microkosmos. ‘Kwantumpoëzie’ krijgt ‘in de moderne wetenschap een steeds belangrijkere rol’, staat er geschreven en wat ‘kwantumpoëzie’ is, wordt keurig uitgelegd in een voetnoot: ‘Voor alle duidelijkheid: onder kwantumpoëzie moeten we teksten verstaan als “drie halen, twee betalen”’. Aangezien je dit boekje over de poëtische complexiteit van de kosmos ontvangt bij de aanschaf van een dichtbundel, dan is de formule die daarop van toepassing is eenvoudiger, maar dus net zo poëtisch: twee halen, één betalen. Voor degenen die in zulke teksten inderdaad poëzie lezen – zij lezen de wereld – is dit boekje een geschenk. Voor degenen die dat niet doen zal de wereld, zowel de echte als de onechte, als we daar onderscheid tussen moeten maken, waarschijnlijk een gesloten boek blijven – zij worden gelezen.

Johannes van der Sluis

Nanne Nauta – Poëzie heeft gevolgen in de echte wereld. crU, Utrecht. 16 blz. poëzieweekgeschenk.

(Afbeelding: Wikimedia commons)