Net een echte dichter

Wat wil Ton van ’t Hof (1959) met zijn schrijfsels die hij poëzie noemt? Hij wil treden in de voetsporen van de Amerikaanse flarfpoëzie: het combineren van zoekresultaten tot nieuwe gedichten, zoals die van George Oppen, Charles Bernstein. En hij wil meer. Hij wil volgens Frank Keizer, die Dichter & andere dingen opent met een verhelderend opstel, op zoek gaan ‘naar een zuiverder spreken, naar echtheid’. Keizer zet Van ’t Hof naast Gerrit Komrij, die ook bestaande vormen gebruikte, maar op een niet serieuze, spottende manier. Komrij, de postmodernist, prikte illusies door, liet leegte zien, al was steeds ook een diepe melancholie om de vergeefsheid te bespeuren. Van ’t Hof is geëngageerd, neemt de werkelijkheid serieus, dwingt ons tot nadenken over ons politiek handelen in het nabije en verre verleden.

Een Text Generator (Markov Chain) is een hulpmiddel om tekst te generen. Men gebruikt hierbij een bestaande tekst, die wordt omgezet in een nieuwe tekst, waarbij het oude verhaal doorschemert en wordt vervreemd. Dit werpt een nieuw licht op de oude tekst. Zo heeft Van ’t Hof het verhaal van Jezus’ geboorte bewerkt en heeft hij het nationalisme bekritiseerd door de zogenaamde grootheid van Nederland in een collage van zinnen (clichés) belachelijk te maken:
(slotfragment)

het aantal betrokken actoren bij het bodembeheer in nederland is groot
het probleem van dichtslibbende wegen is nederland is groot
het aantal organisaties in de geestelijke gezondheidszorg in nederland is groot
het aanbod van schoolreizen in nederland is groot
het onbegrip in nederland is groot
het aantal beeldschermwerkers in nederland is groot
het belang van vrijwilligerswerk in nederland is groot
het slaaptekort in nederland is groot

het nationale gevoel van nederland is groot, maar dat van noorwegen is onbeschrijflijk

nederland is groot in heel veel dingen maar aan de andere kant is het gelukkig ook klein
verdere specificaties zijn mogelijk & bovendien is nederland groot-brittanië niet

Een computer is niet noodzakelijk om een tekst te bewerken. Zo kun je het actuele nieuws rond Halbe Zijlstra bewerken:

houwdegen zijlstra moet op zijn grote mond letten
datsja van poetin, waar is halbe?
vergalopperen, buitenlandse zaken
haalt internationale pers: ap, xinhua
potentieel schadelijk, bezoek aan rusland
greenwald op de website the intercept
nepnieuws: trump mag, halbe niet
anti-propaganda, waarschuwen
leugen, maar wat zei poetin nu echt?
halbe weg etc.

Heeft dit ’gedicht’ meer effect dan het krantenartikel over deze zaak?

Van ’t Hof houdt niet van traditionele poëzie met de innerlijke gevoelens die daarbij zouden horen. Hij liet zich inspireren door dada, I.K.Bonset, Paul van Ostaijen, de Zestigers als Schippers, de oude Bernlef en Verhagen.

In het conceptuele gedicht ‘Kamer’ somt hij alle teksten op die hij kon zien in zijn kamer in Afghanistan (Van ’t Hof was beroepsvlieger bij de krijgsmacht). Het oorspronkelijke gedicht is vier maal langer dan het fragment in deze verzamelbundel. Dat geeft de betrekkelijke waarde van deze tekst als gedicht aan. Hij is niet erg in publiek geïnteresseerd. Hij schrijft voor zichzelf. ‘Het is een manier om met mezelf te discussiëren, om in mijn hoofd nieuwe werelden te ontdekken.’ (gejat van een interview van Joep van Ruiten). Net een echte dichter!

Remco Ekkers

Ton van ’t Hof – Dichter & andere dingen. Stanza, Leeuwarden. 188 blz. €22,50.